ЖОЛОО I

юум. н. 1) мориной хазаарай сахаригта бүхэлэгдэһэн һурнууд (повод у узды, поводья): Шобоодой хазаарайнгаа жолоо шадал соогоо угзаржа ерээд, ногтынгоо жолоогоор гуя руунь шабхадажархиба (С. Цырендоржиев); Эрэ хүнэй жолоо ута, эмээлтэ мориной туруун хурса (Оньһ. ү.); Эрэ хүнэй харгы холодоо һайн, эмээлтын жолоо утадаа һайн (Оньһ. ү.); бүтүү жолоо хоёр үзүүрынь хазаарайнгаа сахаригтай холбожо уягдаһан жолоо (повод, оба конца которого прикреплены к узде): Һухай эшэтэй минаагаа / Баруун гартаа гэлдэрбэ. / Бүтүү hайхан жолооень / Зүүн гартаа адхаба (Гэсэрһээ); задагай (гү, али ута) жолоо морёо хүтэлэн ябахаар хараалагдаһан, нэгэл үзүүрээрээ хазаарайнгаа сахаригтай холбогдон уягдаһан жолоо (повод, один конец которого отвязан для ведения лошади на поводу): Би ойронь дуугай ошоод, ута жолооень абажа, зүүн гартаа бүхѳѳр хүрмэбэб (С. Доржиев); жолоо уяха ёһон гэрһээ хүн гаража, айлшанай морииень абахадаа, моринһоо буужа, гэртэ орохыень дурадхан уридаг, баруун хүлѳѳ халта урагшань гэшхээд, хоёр гарайнгаа альга дээшэнь харуулан дуугай байжа гараа дэлгээн, ерэһэн хүнэй жолооень гуйха ёһон. Моринhоо бууhан айлшан мүн лэ тиимэ дүрѳѳр зогсоод, мүн лэ хоёр гарайнгаа альга дэлгэжэ, жолоогоо үгэхэ. Хэрбээ хоёр-гурбан айлшадай ерэбэл, түрүүн аха хүнэйнь мори абаха. Сэргэдэ мори уяхадаа, аха хүнэй мориной жолоо дээдэ таладань уяха (порядок привязывания лошадей гостей); ◊ жолоо татуулха байлгаха, зогсоохо, һаатуулха (останавливать, тормозить): Мүнѳѳ стол дээрэ дунда орожо байгша шэлтэй архинууд эдэ дүрбэнэй жолооень татуулхаяа болибо янзатай (Д. Эрдынеев); 2) шэлж. хүтэлбэри, таһаршагүй хиналта, хүтэлэлгэ (постоянный контроль): Тиимэ хүнүүдтэ манай парти шэнэ ажабайдалые хүтэлхэ жолоо найдалтай гү? (Д. Эрдынеев); – Эдэ хэмһээ хэтэрһэн хүнүүдтэ жолооень мэдүүлхэ хэрэгтэй (Ц.-Ж. Жимбиев); архи арбан гурбан жолоотой, тамхин табин гурбан ташууртай (Оньһ. ү.) архи тамхин хоротой, олон нүгэл шэбэлтэй (о негативном влиянии водки): Архи гээшэмнай арбан гурбан жолоотой, алишье жолоонь ара тээшэнь хүниие татадаг гэлсэдэгынь үнэн лэ юм байна даа (Ж. Тумунов); 3) залуур (руль): – Жолоо барилсаарай аялшоо һаамни (С. Доржиев).