ЖЭГҮҮР

юум. н. 1) дали, дэбижэ агаарта дэгдэхэ, ниидэхэ мүсэ (крылья, крыло): Хобоогой захаһаа борохон үдэтэй булжамуурнууд ажалай үдэрые угтажа, дуугаа ханхинуулан, хурдан жэгүүрээ дэлгэнэ (Ц.-Д. Хамаев); жэгүүр дали дэбижэ агаарта дэгдэхэ, ниидэхэ мүсэнүүд (крылья): Сууряа шэнгэхэн дуутай жэргэмэл шубууд дээрэ ниидэн гаража, жэгүүр даляа эрбэгэнүүлэн, хѳѳрэн хѳѳрэн тогтожо, гоёор жэргэн байтараа, гэнтэ харбаһан һомон мэтэ сэхэ доошоо ганхан унажа, ногооной оёорто шурган, үгы болоно (Ц. Дон); 2) шэлж. үндэр мэдэрэл, һайхан эрмэлзэл (высокие чувства, стремления): Гэбэшье энэ далидань жэгүүр, хүсэ олгодог зүйл тэрэ хүнтэй, дуратай эхэнэртэеэ хайшаагаар байһанһаашни дулдыдадаг байна (Ц. Цырендоржиев); жэгүүр ургаха урма зориггой болохо, бата этигэхэ (обретать уверенность): Басаганай бодолынь жэгүүр ургажа, машинатай урилдаһандал, холуур ниидэнэ (Ц.-Д. Хамаев); жэгүүр олгохо тэнжээхэ, түрүүшын алхамуудые хүүлэхэ, бэежүүлхэ (доводить до самостоятельности, ставить на ноги): Аяын хангалаар нараа золгоош, / Агтын жороое хүгжэм болгоош. / Айдар хүбүүдтээ жэгүүр олгоош, / Абын заншалаар юрѳѳл үргѳѳш (Г. Чимитов); 3) хууш. монг., сэрэг. сэрэгүүдэй дайлалдахаар эзэлээд байһан газарай гү, али жагсаалай хажуу талань (фланг); ○ дали, үдэн гэжэ үгэтэй парн. хэрэгл.; 2. элирх. үүргээр хэрэгл. 1) далида адли түхэлтэй (похожий на крылья, вразлёт): Жэмэс улаан уралайшни / Жэгдэхэниинь гайханам. / Жэгүүр харахан нидхыншни / Хурсаханиинь гайханам (Х. Намсараев); 2) зоригжуулдаг, урмашуулдаг (вдохновляющий, воодушевляющий): Энэл хүсэлэйм / Иимэ хэдэн зугаадам / Элитэ мүнхэ / Жэгүүр хани болог лэ (Х. Намсараев).