ЗУГАА

юум. н. 1) хүнүүдэй хѳѳрэлдѳѳн, дуугаралсаан (беседа, разговор): Дундайтанай шэнэһэн гэр уни бутарса түлигдэжэ, шараһан мяханай, зутараантай сайн үнэр аятайханаар анхилан, эсэгэ хүбүүн хоёрой зугаае бүри бадаргана (Ц.-Д. Хамаев); зугаа хүүр хѳѳрэлдѳѳн, дуугаралсаан, хэлсээн (разговоры); шог зугаа, холшор зугаа хошон үгэ, энеэдэтэй үгэ (шутка): Нүхэдэйм хонгёо энеэдэн, шог зугаа намда ехэ хашартайгаар дуулдана (Ц.-Д. Хамаев); хүхюу зугаа гаргаха шогтойгоор дуугарха, шоглохо (балагурить, шутить): Заримашуулые архи ёһоор уунагүйш, табагай ойро хүрэнэгүйш, хүхюу зугаа гарганагүйш гэжэ зэмэлнэ (Ц.-Ж. Жимбиев); хоб зугаа хүниие муушалhан, хардаһан худал хооһон үгэ, хардалга (сплетни): Хоб зугаада ороһон бѳѳ гомдохын ехээр гомдожо, хамаг муулараа Маншууд баянда дуулгаһан шуу (М. Осодоев); ябаган зугаа hанаанhаа зохёоhон ушар (байка, небылица): Хүгжэмшэд, дуушадай ажабайдал тушаа элдэб эсын хоб жэб, ябган зугаа дуулахадаа Тамара үнэнхэ зүрхэнһѳѳ дураа гутадаг (С. Цырендоржиев); 2) найр, сэнгэлгэ, хүхилгэ (пир, веселье, гулянье): Хүдэлмэришэ зон олоороо хүхюун зугаа дэлгэнэ (А. Тороев); зугаа наадан (гү, али найр) хүхеэн, хүхилдѳѳн (веселье): Зугаата тосхондо дахяад шууяатай байдал ерэжэ, түрэ наран, зугаа наадан замханагүй (Г.-Д. Дамбаев); Һүүлээрнь хэды арбаад турлаагууд ниидэн ерэжэ, айхабтар ехэ зугаа найр дээрэ сэнгэхээ байһан мэтэ хаагалалдаха юм (М. Осодоев); түрын зугаа хуримай найр (свадебный пир, свадебные гуляния): Гурбан үдэрэй туршада түрын зугаа ханхинан нэержэ, дүрбэдэхи үдэртѳѳ арайл гэжэ замхаа бэлэй (М. Осодоев); архиин зугаа хэхэ архидаха, архи ууха (пьянствовать): Эхэ эсэгэеэ хайрлахагүй шүдхэрнүүд даһаа, эльгээһэн мүнгѳѳрнь архиин зугаа хэжэ ябаха (С. Цырендоржиев); ёохор (гү, али хатар) зугаа дуу дуулажа ябажа, тойролдон хатардаг, үгышье һаа миин тойрон ябадаг наадан, ёохор наадан (круговой танец, ёхор, хоровод с песней): Тэнгэриин мүшэдэй носотор үхибүүд хатар зугаа үргэлжэлүүлбэд (С. Цырендоржиев); Түүдэг тойрон ябаһан зон ёохор зугаа хатарбад (Ц.-Ж. Жимбиев); 3) баруун бур. дуун (песня): Арбан сагаан хургаа / Адхан байжа хатарая, / Аляа сээжын зугаагаа / Амадан байжа хатарая (Ёохорһоо); зугаагаа зугаалха алайр дуу дуулаха (распевать песни); 4) сэдьхэл зүрхэнэй баяр, баясхалан, хүхилгэ (радость): Арадаймни нюдэнэй хужар болохо, сээжын зугаа болохо тэрэ үзэгдэл эндэ байхал ёһотой, олохол ёһотойб гэжэ ябааб… (З. Гомбожабай); ○ баяр, наадан, найр, үгэ, энеэдэн гэжэ үгэнүүдтэй парн. хэрэгл.