ЗЭБСЭГ

, зэр зэбсэг юум. н. 1) элдэб юумэ бүтээхэдэ хэрэглэдэг түхеэрэлгэ, багажа, тоног, хэрэгсэл (орудие, инструмент, инвентарь): Аймаг айлай архи нэрэдэг зэбсэгүүдые хуулиин ёһор хорижо, хуу дууһыень хяа бута сохижо байһан юм (Ц.-Ж. Жимбиев); Эндэ галай болоо һаань, унтарааха зэр зэбсэгүүд: хүрзэ, салир, гохо, уһатай боошхо, элһэтэй хайрсагууд гэхэ мэтын юумэнүүд үгы (Ц.-Ж. Жимбиев); (уран) дарханай зэбсэг алта, мүнгѳѳр юумэ дархалхада хэрэглэгдэдэг хэрэгсэлнүүд (столярные, ювелирные инструменты): Хэшээлнүүдэй һүүлдэ, Доржо Алексей хоёр Белослюдцевскэ үйлсэдэ ошожо, Алексейн танил айлайхиһаа бишыхан һүхэ, модон хайрсагтай дарханай зэбсэг асарбад (Ч. Цыдендамбаев); зүһэдэг зэбсэг юумэ отолходо, хиргахада хэрэглэгдэдэг тоног (режущий инструмент); мориной зэбсэг мориной тоног (конская сбруя): Моринойнгоо зэбсэг зүүжэ зайдалаад, тэргэдээ ерэбэ (Ж. Тумунов); хамгаалха зэбсэг бэеэ аршалхын түлѳѳ хэрэглэгдэдэг багажа (средство защиты): Хорото бодостой ажаллахадаа хамгаалха зэбсэг хэрэглэхэ тон шухала юм; 2) сэрэгэй буу (оружие): Һурша номон, хитагар һэлмэ, хоёр сажан тухай ута хулһан жаданууд тэдэнэй гол зэбсэг болохо байгаа ха юм (Д. Батожабай); Энээнэй тулада дайшалха хүнүүдээ гулидхаха, зэр зэбсэг бэлэдхэхэ, таатай үе саг олохо хэрэгтэй гэжэ хэлээ һэн (Б. Санжин, Б. Дандарон); дариин галаар һүрэдэг (гү, али һомото) зэбсэг дари гү, али ондоо тэһэрдэг бодосуудай шаталгаһаа дүлэтэжэ буудадаг буу (огнестрельное оружие); зэбсэг хуряалга буу зэбсэгээ хэрэглэхэеэ болилго, зүришэлѳѳ эб найрамдалай аргаар шиидхэлгэ (разоружение, демилитаризация); зэбсэг түгэсѳѳр хамаг буу зэбсэгээ бэлэн барижа (во всеоружии); 3) бѳѳ зэр зэмсэг, хэрэгсэл (доспехи): Бѳѳнэр хэсэ, һорьбо, оргой гэхэ мэтэ зэбсэг зүүдэг байгаа юм; 4) арга, боломжо, үйлэ ябуулгын түлэб (средство, способ): Энэ үедэ буряад хэлэнэй үүргэнь эгээл ехэ байжа, тэрэ хадаа буряад зоной харилсаха гол зэбсэг байгаа (Л. Шагдаров); ○ багажа, буу гэжэ үгэнүүдтэй парн. хэрэгл.