ЗАЯАНАЙ

1. тэмд. н. 1) будд. заяагдаһан, табисуурай, шорын, болохо юумэнэй, үзэхэ үйлын, үйлэтэ (предназначенный, предопределённый судьбой): Заяанай табан тэнгэри юун бэ гэхэдэ, хүн бүхэндэ һүүдэр мэтэ хамта байлсажа, хамгаалан хаража ябадаг тэнгэринэр гээшэ; ◊ заяанай харгыда үдэшэхэ хүдѳѳлүүлхэ (хоронить): Һасаранай Дугармаае һамган болгожо, налайжа һуугаа, тэрэнээ энэл гэр сооһоо заяанайнь харгыда үдэшѳѳ (С. Цырендоржиев); 2) түрэлхиин, табисуурай (природный, естественный): Жамгановай заяанайнь хара шарай нэгэ бага сайраба (Ж. Тумунов); заяанай бэлиг түрэлхиин бэлиг (прирождённый талант); 3. наречи 1) түрэhѳѳр, наhаараа (по натуре, с рождения): Заяанай иимэ шашаг эхэнэр бэшэ байгаа, харин айлшадай ерэһэндэ баясаа ха юм (Д. Батожабай); заяанай дуугай аалин, дуу гарадаггүй зантай, хэзээдэш үгэ үсѳѳнтэй (по характеру молчаливый): Теэд заяанай дуугай басаган гүнзэгыгѳѳр һанаа алдахаһаа бэшэ юумэ хэлэдэггүй һэн (Д. Батожабай); заяанай (гү, али заяанhаа) бардам түрэhѳѳр ехэмсэг зантай, ехэрхүү (по натуре кичливый, очень чванливый): Ши ямар заяанай бардам юмши!; 2) үни (гү, али хэзээ, хэтэ) заяанай а) үнинэй, үни удаанай (давным-давно): Эмчи Соном мэтын ламанар улас түрын асуудалһаа хашардаг дээрэһээ үни заяанай һажажа һуугаад һэн (Д. Батожабай); Тэрэнэйнь хуушарһые, бүхы шүрэбүүдэйнь һуларһые, хэзээ заяанай тоһодогдоогүй байһыень тухайлна (Ц.-Ж. Жимбиев); б) үни холын, эртэ урдын, үнгэрһэн сагай, хуушаршаһан (вековой, допотопный): – Хэзээ заяанай хоро үһѳѳгэй түлѳѳ бидэ юундэ һалаабибди? (А. Ангархаев); долоон заяанай хэр галабһаа хойшо, үеын үедэ, хэзээнэй (испокон веков): Тэрэтнай одоол долоон заяанай тэндэ һуудаг (Б. Мунгонов).