ЗАҺАЛ

юум. н. 1) басаганай хадамда гарахада бэлдэгдэһэн хубсаһан, шэмэг, бараан, энжэ (приданое): Басагандаа заһал, гэрэй бараа, худанадтаа үмдэхэл, бэлэг түхеэрхын тулада үнэтэй сэнтэй эд бараа, хоргой торго яһала худалдажа абаа (Б. Санжин, Б. Дандарон); хүбүүнэй заһал хори, хууш. хүбүүндээ бэлдэһэн хубсаһан ба багажа зэбсэгтэй морин (полный костюм и лошадь со снаряжением, предназначенные для сына); заһалай хубсаһан басаганай хуримда бэлдэһэн гоё хубсаһан (свадебный убор); заһал буулгаха барг. хуримай үдэр басаганай асарһан дэрэ дэбдихэр гэртэ оруулжа орон дээрэ дэбдихэ ёһо заншал (свадебный обряд застилания кровати): Заһал буулгахада хүбүү түрэһэн ойро урагтай эхэнэрнүүдые дуудажа, заһагдаһан орон дээрэ заатагүй һуулгадаг; 2) багажа зэбсэг, шэмэг, гоёолго, гоёлой хубсаһан г.м. юумэн (снаряжение; украшение, наряд): мориной заһал; шэмэг заһал гоёолто (украшение); 3) будд. хүнэй үбдэхэдэ хэгдэдэг ламанарай уншалга (молебствие для выздоровления больных): – Та заһалыень заһажа туһалыт даа, холо ошохо, дасанда хүрэхэ шадалшьегүй зомди, – гэжэ Тобшой гуйба (Ч. Цыдендамбаев); 4) будд. ямар нэгэн муу ушарай болохогүйн түлѳѳ уншалга (обряд для устранения нежелательных явлений): Ламбагай, намайе орхингүй, ада баршадһаамни абаржа, али болохо заһал уншалга юун байнаб, уншажа хайрлагты (Х. Намсараев); 5) бѳѳ дахин хэгдэһэн ёһолол (повторный обряд): Хори буряадай бѳѳнэрэй дунда наһаараа залууньшье һаа, уг гарбалаараа ехэнь үлэһэн Абжаа-удаган аба хайдагта гарахын урда тээхи заһал хэнэ (Б. Санжин, Б. Дандарон); 6) үсѳѳн заһабарилга, эбдэрхэйень үгы болголго, зүб тээшэнь болголго (исправление, поправка, починка): Эбдэрһэн машинын заһал ээлтэй байжа, түргэн заһаад, тэдэ саашаа ябабад; ○ үмэдхэл гэжэ үгэтэй парн. хэрэгл.