ЗҮБ

1. тэмд. н. 1) алдуугүй, үнэн, мүн, зүйтэй, үнэн байдалда зохисотой (правильный, верный, истинный): «Шамда эгэшэ, ахай, дүү басаган, дүү хүбүүн бии гү?» гэһэн асуудалда «бии» гэһэн зүб харюу үгэнэ (Т. Бажеева); Шиниим һургаалһаа үнэтэй, зүб һургаал үшѳѳл үгы шэнги агша (Ц.-Д. Хамаев); зүб харгы мүн харгы, ябаха ёһотой харгы (правильная дорога): Хорёошо нохой зүб харгыгаар ябаа зон гүбди, али буруу гү гэжэ ойлгожо ядаһан юумэдэл урда хойно орон харайна (Ц.-Ж. Жимбиев); зүб хүн абариин ёһые эбдэдэггүй хүн (правильный человек): Бодоходомни, шамайе дуран зоргон соошни аашалуулнагүй, тиихэдэнь ѳѳрыгѳѳ зүб хүнби гэжэ һанадаг хадаа тэсэнэгүйш, иигэжэ хоро шараа гарганаш тэрээндэ Д. Эрдынеев); зүб тала мори зүүн талаһаань унаха ёһотой, тэрэ талань зүб тала гэжэ нэрлэгдэдэг (правильная сторона, т.е. левая сторона при посадке на лошадь): Яараһан тэбдэһэндээ болгоомжогүйгѳѳр Гомбын баруун хүлые зүб талынь дүрѳѳдэ барижа, ута жолоогоорнь хүрмэн дүнгѳѳд, морииень табижархиба (Ц. Дон); зүб гар баруун гар (правая рука): Мороохой дотор үмдэеэ һалгай гараараа баринхай, зүб гараараа нюураа халхалаад, хуугайлһаар зандаа соолой саана гүйжэ оробо (М. Осодоев); зүб үүдэн урда зүг руу хараһан үүдэтэй һэеы гэрэй үүдэнэйнь зүүн тала (восточная часть кошмовой двери юрты, обращённой на юг): Хүн заабол зүб үүдээр орохо, буруу үүдээр гараха ёһотой байһан (Л. Линховоин); нара зүб зүүн талаһаа баруун тээшэ, наранай ябасаар (посолонь): Үглѳѳдэр агнууриингаа һүүлшын үдэр хада ши нохойгоо дахуулаад, Сагаан хадаяа нара зүб тойроорой, харин бишни нүгѳѳ тээшээ ошоһуу (С. Доржиев); ◊ зүб мүртѳѳ орохо заһарха, һайн болохо (налаживаться, приходить в норму): – Нютагаархимни намайе мэндэшэлнэгүй, – гэжэ Хандама hанаа алдаба. – Юумэ хуу заhаржа, зүб мүртѳѳ орохо даа (Б. Мунгонов); 2) хэрэгтэй дүндэ хүргэхэ, зохисотой (приводящий к нужным результатам, такой, какой нужен): Галдан Баторов Шулуун тухай тон зүб хѳѳрэлдѳѳ үбгэжѳѳлтэй эхилбэ ха юм (Д. Эрдынеев); зүб шиидхэбэри зохисотой шиидхэбэри (верное решение): Элдэб эсын бодол тархидань хүмэрин эрьелдэжэ, зүгѳѳр зүб шиидхэбэри хэхэнь бэрхэтэй бэлэй (М. Осодоев); 3) үнэн сэхэ, үнэн шударга (правый, справедливый): Гэбэшье тон зүб, эгээл саг дээрээ хэлэбэ, зүб һанамжа оруулба (Д. Эрдынеев); Зүб хүүртэ зэргэ үгы, зѳѳлэн мяханда хутага хэрэггүй (Оньһ. ү.); зүб шүүмжэлэл үнэн шударга шүүмжэлэл (здоровая критика): Тиигээд тэрэнь яаха аргагүй зүб шүүмжэлэл байна гээшэ (Х. Намсараев); зүб ёһоной зүйтэй, хуулиин үндэһэтэй (правомерный); ○ үнэн гэжэ үгэтэй парн. хэрэгл.; 2. наречи алдуугүйгѳѳр, эндүүгүйгѳѳр (правильно, верно): Мүн даа, ямаршье алдуу болоогүй, шэхэниинь һаршаганаае зүб дуулаа ха юм… (Б. Шойдоков); Хурьганай алхань хажуур дээрээ яабашье зүб буужа үгэнэгүй – нэгэ саана, нэгэ наана буужал байна (Х. Намсараев); зүб ойлгохо удхые хазагайруулангүйгѳѳр ойлгохо (правильно понимать): Намайе зүб ойлгоорой, би түрэһэн ганса хүбүүгээ хардаха һанаашалгагүйб (С. Цырендоржиев); 2) үнэн сэхээр, зүйтэй (справедливо): Дарима, зүб хараанаш, үшѳѳ намайе хараа, хараахадаш нэгэ бага зосоомни хүнгэн болоходол гэнэ (Ц. Шагжин); 3. юум. н. үнэн байлга (правота, правильность; правдивость): Гомбо дотороо бэеэ үмѳѳржэ байбашье, докторой урдаһаа харюу хэлэжэ, ѳѳрынгѳѳ зүбые тодоруулха буляалдаха шадалынь үгы байжа, дуугай гээгдэбэ (Ц. Дон).