ОЮУ(Н) I

н) юум. н. ухаан, бэлиг, хоморой шадабари (ум, разум): Тэрээндэ Должон ханалтай урматай боложо, мэнэ һаяын муухай жэгшүүритэ гашуудалынь мартагдан балартажа, һонор бэлигтэй оюундаа эрдэмэй шэмые хомхой даамайгаар шэнжэлжэ эхилһэн байна (Ц. Дон); оюун бэлиг а) абьяас, абьяас бэлиг, юумэ хэжэ бүтээхэ онсо шадабари (талант, одарённость): Жэл бүри Пушкиниие уншан шүтэгшэд, тэрэнэй оюун бэлигыень зүбѳѳр ойлгон сэгнэгшэд олошорно ха юм (Ч. Цыдендамбаев); б) ухаан, ухаалдиха шадабари (умственные способности, разум): – Оюун бэлигтнай һонор хурса ха юм, ойлгожо анхаржа абана бэзэт гэжэ найдаха байнамди, – гээд, миһэд-миһэд гэжэ, Радна тээшээ хилам харана (Х. Намсараев); оюун бэлигтэ(й) (талантливый, одарённый): Инаг дуран тухай бэшэгдэһэн зохёол уншахадаа, хэлэ баянтай, оюун бэлигтэй зоной сагаа нүгшѳѳхэ арга гэжэ энээнһээ урда һанагша һэм! (Ч. Цыдендамбаев); Олон тоото хүдэр, мантан, тобоймо томо эрдэмтэд, уран зохёолшод, зураашад, гүрэн түрын оюун бэлигтэ ударидагшад тухай хэнhээ бидэ анха түрүүшынхеэ дуулаа hэмбибди? (Д. Дарижапова); оюун ухаан ухаан бодол, болбосорол ухаан (разум, рассудок, интеллект): Эрдэм бэлиг, оюун ухаанай дээжэдэ хүн бүхэнэй хүртэдэг саг хадань, шудалха юумыень шудалаад, үзѳѳд, хонишоншье болоходонь яадаг юм? (С. Цырендоржиев); оюун бодол ухаан, бодохо ухаан, ухаалдилга (ум, мыслительные способности, мышление): Энэ хүбүүн, барһан даа, шэг үнгэ, сэдьхэл зоригооршье, оюун бодол, уужам даруугааршье хэншье гэгшын хүбүүдһээ дутаха дортохогүй хаям даа (Х. Намсараев); оюун түгэлдэр ухаагаар һайн, ухаатай, сэсэн (талантливый, способный): Оюун түгэлдэр хүн сэдьхэлээрээ амаржуулдаг (Д. Улзытуев).