ОШОХО

үйлэ ү. 1) ямар нэгэн зүг шэглэн ябаха, гаража ябаха (идти или ехать куда-л., отправляться, уходить, уезжать): Нэгэтэ ерэхэдэнь, эхэнь гэртээ үгы байба, тэрэнь нэгэ хоноод ерэхэдээ, Агын дасан ошооб гэжэ хэлээ һэн (Ц.-Ж. Жимбиев); гүйдэлѳѳрѳѳ ошохо ямар нэгэ газар гүйхэ, түргэн одохо (бежать, бегом отправляться): Хаана хүүгэд шашханаб, Балбарни бэшэ юм гү гэжэ һанаад, Жалма эзэлүүдгүй тэрээн тээшэ гүйдэлѳѳрѳѳ ошоно (Д. Батожабай); хажуудань ошохо ойртохо, дүтэлхэ, дүтэ болохо (подходить, приближаться): Би хажуудань ошоод, баруун гараа аалиханаар даа зүүн мүрэ дээрэнь табибаб (А. Жамбалдоржиев); хүдэлмэридѳѳ ошохо ажалдаа гараха (отправляться на работу): Гэрэй эзэн Дэлэгэй хѳѳрэһэн юумые гүйсэд этигээгүй хэбэртэй, хайша хэрэгээр шагнаха зуураа хүдэлмэридѳѳ ошохоёо түхеэрнэ (Ц. Дон); ошонгоо ошохо ерэхэгүйгѳѳр ошохо (совсем, безвозвратно уходить или уезжать): Тиихэдэмнай городойнгоо байрада ошонгоо ошохо, арилангаа арилха, талиингаа талииха, одоолшье нюдэ амандамнай харагдахаяа болин үгы болохо (Б. Мунгонов); бурижа ошохо хажуу тээшээ хадуурха (сходить с дороги, отклоняться от прямой линии, кидаться в сторону – о лошади): Бутуулал самбайтай боро улаанайм / Бурижал ошохыень харахалта (Н. Очиров); хадамда ошохо хадамда гараха (выйти замуж): Теэд тангил басагатайл хүн дураараа гэрлэжэ, танил ханитайл үхид һанаагаараа хадамда ошожо байдаггүй ха юм (Ц. Дон); толгойгоороо ошохо орогүй үгы болохо, ерэхэгүйгѳѳр ябаха, толгойгоо эдихэ (бесследно исчезать, подвести себя): Должоншье шамайе унагаажа шадаагүй һаа, ѳѳрѳѳ толгойгоороо ошохо байха (Ц. Дон); ошоод ерэхэ нэгэ тээшэ хүрээд бусаха (сходить, съездить): Тээ мэндэ Машынгаа үшѳѳ Талын Булагта байхадань гүйлгэжэ ошоод ерэһэн юм (Б. Мунгонов); ошожо ошожо гайхал харуулһан удхатай (для выражения недоумения): Ехэ хүн байтараа ошожо ошожо ямаршье хоро нүгэлгүй хулганаанһаа айха гэжэ яаха юм гэжэ этигээгүй бэлэйб (Ц.-Д. Хамаев); 2) үнгэрхэ, ябаха (проходить – о времени): Жэл ошохо бүри залуушуулай ургажа, туhатай боложо ябахадань, бидэнэр үбгэрхэл, хүгшэрхэл гүбди даа (Г.-Д. Дамбаев); саг ошохо саг үнгэрхэ, ябаха (проходить – о времени): Сонходоо ошожо шагааба, нэгэ хэды гэр соогуураа ябаба, шэрээ дээрээ хэбтээдшье үзэбэ – теэд саг ошожо үгэбэгүй (К. Цыденов); үдэр ошохо бүри үдэр бүри, аалиханаар (с каждым днём): Тиигэбэшье, үдэр ошохо бүри бэеэ бариха шадалайнгаа улам улам һуларжал байһые Намжал мэдэрбэ (К. Цыденов); тэрэ гэһээр ехэ саг ошоо ехэ саг үнгэрѳѳ (с тех пор прошло много времени); бодхуултажа ошохо тэрьедэжэ ябаха; нюусаар гаража ябаха (убегать, дезертировать): Тиихэ зуураа баһа үхэхэеэ байһан аад, һара үлүүтэй эмнүүлжэ эдэгээд, бодхуултажа ошохонь муу гээшэ ха гээд ѳѳрынгѳѳ һаналые буруушаана (Ц. Дон); сүлэлгэдэ ошохо сүлүүлхэ, тушаалгаха (высылаться, ссылаться в ссылку): Сүүгэлэй дасанай һандаржа байхада, Гомбо абын абга, Сүүгэлэй дасанай лама сүлэлгэдэ ошоходоо, Бүүбэй эжыдэ энэ мүнгэн аяга үгэһэн байгаа (Н. Бальжинимаева); 3) —гүй гэжэ буруушааһан частицатай хэрэглэгдэхэдээ, болохогүй гэһэн удхатай (в отдельных сочетаниях с отрицанием не доходить; не иметь чего-л.); гар ошохогүй ямар нэгэн үйлэ хэжэ болохогүй (не поднимется рука): Би наһаараа иимэ муухай юумэ хэжэ шадаагүй хүн аад, ѳѳрынгѳѳ хоёр гараар хэһэн һүринүүдтэ яабашье гарни ошохогүй байба (Ц. Дон); дурамни ошоногүй дурамни хүрэнэгүй, һананагүй (нет у меня желания, мне не хочется); оролдолгонь талаар ошоогүй оролдолгонь һула үлѳѳгүй (старания его не пропали даром); 4) туһалагша үйлэ үгын үүргэ дүүргэжэ, үйлэ үгын деепричастна формотой холболдоходоо, үйлын шэглэл, үгышье һаа шангадхагдаһые харуулна (как вспом. гл., сочетаясь с деепр. формой основного гл., выражает направление действия куда-л. в сторону или усиление действия); гүйжэ ошохо а) гүйгѳѳд хүрэхэ (побежать куда-л.); б) зугадаха, тэрьелхэ (убежать); гаража ошохо гараад ябаха, арилха (выходить, уходить): Хэлэхэ үгэеэ хэлээб, юумэн хэлэгшэһээм ондоо болохо ёһогүй гэһэншэг тэрэ гаража ошобо (Ц.-Д. Хамаев); абажа ошохо абаашаха, нэгэ газарhаань нүгѳѳ тээшэнь зѳѳхэ, абажа ябаха (уносить, уводить): Хоёр полициинхид орожо, хүбүүе абажа ошобо (Ч. Цыдендамбаев); аһажа ошохо унангүй торолдоод хүрэхэ (зацепиться): Тэрэ гуталшни дүрѳѳдѳѳ, харин аһажа ошоһон байжа, шамайгаа абараа гээшэ ха (Ц. Дон); үтэлжэ ошохо хүгшэрхэ, үбгэрхэ, үндэр наһан болохо (стариться, стареть).