ОЙРО

1. наречи хажууда, дүтэ, холо бэшэ, эндэхэнэ (близко, вблизи, поблизости): Хэдэн сагай үнгэрэмсѳѳр Ханда нюдэеэ нээгээд, ойро юунэй боложо байhые ойлгожо ядан хэбтэhэнээ мэдэрэл ороодхибо (Г.-Д. Дамбаев); ойро-ойро(хон) дүтэ-дүтэ, бэе бэеһээ холо бэшэ (часто, близко друг другу): ойро-ойро оёхо; Эдэнэр хоорондоо ойро-ойрохон ажаллажа, бэе бэеынгээ далайсаһаа далайсаяа гээгдүүлхэгүй, бэе бэеынгээ эдюулсэһээ эдюулсэеэ багадхахагүй гэһэн шэнгеэр хүдэлмэрилнэд (Х. Намсараев); ойро дүтэ (гү, али дүтүүр, шадар) хажуугаар, холо бэшэ, эндэхэнэ (поблизости, вблизи, возле): Холхондойн шанга шангаар сад-няд гэһэн абяа дуулахадаа, ойро дүтэ байһан хүн зон, нэгэ хоёроороо сугларжа эхилнэ (Ц. Шагжин); Дардай бѳѳ ямар ушар үзэгдэлэй тохёолдоһые гансата тухайлан ойлгожо, Сэсэгэй гарһаа бэһэлигыень ходолон абажа, хармаандаа хээд, ойро дүтүүр хүн зоной байгаагүйдэ баясан, түргэхэн холодон ошобо (М. Осодоев); Ойро шадар амиды амитан бии гэжэ мэдэхэ тэмдэг огто үзэгдэнэгүй (Ц. Дон); ойро тойрон тойроод, дүтүүр, хажуугаар (вокруг, поблизости): Ойро тойрон абяа гараха юуншье үгы, гансахан лэ зэрлиг тайгын үхэшэһэн мэтэ тиимэ нэгэн байдал тэрээниие хаана хаанаһаань тойрошонхой (Х. Намсараев); ойро зуура саг зуура, түр зуура, багахан саг соо, удаан бэшэ, нэгэ бага (немного, временно, на некоторое время): Хорло гэр худалдажа абаха хүниие тэрээндэ бэдэрүүлхэеэ гү, али арсахаяа ойлгожо ядашоод, ойро зуура бодолгото болошобо (Г.-Д. Дамбаев); ойро дээрэһээ энэ дороо, саашаа ошоогүй дээрэнь (пока не зашло далеко): Наншалдаха хэрэлдэхээ ерээ бэшэ һэн хойноо ойро дээрэһээ зогсогтылши! (Б. Мунгонов); ойро болохо а) дүтэлхэ, дүтэ болохо (близиться, приближаться): Саадуулынь ойро боложо, адуунай халсагай дагадха, годод дээгүүр сомсойлдобо (Ч. Цыдендамбаев); б) бэе бэедээ дадаха; һэшхэлтэхэ (близко узнавать друг друга, привыкать; быть в близких интимных отношениях): Зүрхѳѳ дараагүй айралжан ябаһан залуу үхибүүдэй ябадал тиимэ байгаал юм бэзэ, эдэ хоёрой инагай ябадал даншье ойро болоо гэжэ һанахаар агша (Х. Намсараев); ойро болгохо дүтэлүүлхэ, бэе тээшээ болгохо, татаха (приближать): Ректор хабтаһатай саарһыень урдаа ойро болгожо, түрүүшынь хуудаһые эхинһээнь уншажа ороно (Ч. Цыдендамбаев); ойро дүтын дүтын, хажуудахи, хүршэ (ближний, соседний): Хаа-яа анхан ябадаг ойро дүтын хэды хужар һэргээжэ, дахин дабһалбаб, нууга халхабшыень заһабаб барибаб (С. Доржиев); ойро хүрэхэгүй хорюултай, дүтэ хүртэшэгүй (неприкосновенный); ойро хүрэшэгүй хаби хүрэшэгүй, һортогой (недотрога): Зааха барюушаг хаб хара юбкэнь, аятайхан зохид, ягаан үнгэтэй джемперынь бэедэнь тааранхай, ойроо хүрэшэгүй һайхан дангина бодото бэеэрээ харагдажа, хүбүүнэй зүрхые хүлгүүлнэ, шэнэ хүсэтэ мэдэрэл сэдьхэлдэнь долгисон ерэнэ (Д.-Д. Дугаров); амин нюурай ойро хүрэхэгүй ёһон алибаа зэмэгүй хүнэй хууляар баталагдаһан ами наһанай, бэеын ойро хүрэхэгүй заршам (неприкосновенность личности); ойроо хүртэхэгүй тусгаар байдалай тогтоодүйдэ хэрэглэгдэхэгүй, задалагдахагүй нѳѳсэ, хоол, эд зѳѳри, мүнгэн г.м. (неприкосновенный запас, провиант, имущество, капитал и т.д.); ойроо хүртѳѳгүй гар хүргэгдѳѳгүй, эдлэгдээгүй, хурисал үзѳѳгүй (нетронутый, девственный): Урдань ойроо хүртѳѳгүй зэрлиг хооһон хэбтэһэн дайдамнай үргэн ехэ далай мэтэ үнгэ бүриин үрэ таряагаар долгилжо байдаг болоо хаям (Х. Намсараев); ойроо хүртэшэгүй нангин, дүтэ хүрэхѳѳ сээрлэхээр (неприкосновенный): Тиихэдэ Түгэд Эржэндэ абаһаар дүтэлхѳѳ зүрхэлѳѳгүй, ойроо хүртэшэгүй нангин юумэн гэжэ хэмшээрхэдэг байгаа (М. Осодоев); ойро (дүтэ) үзэхэгүй дүтэ харахагүй, дүтэлүүлхэгүй, бэедээ халдаахагүй (близко не подпускать): Сонгоолой дасанда суурхажа байһан суу дорьбоониинь унтаржа, олон арад ойгоо гутажа, ойроошье үзэхэгүй, хараһан газартаа хараадаг намнадаг болоһон байгаа (Х. Намсараев); Сэсэг тэдэниие үнэхѳѳрѳѳ ойро дүтэ үзэдэггүй байгаа (М. Осодоев); ○ холо гэжэ үгэтэй парн. хэрэгл.; 2. дах. ү. дүтэ, багта, хажууда (возле, около, у, к, при-, под-): Алексей үгэ дуугүйхэн болоод, нүхэрэйнгѳѳ ойро һанаа амархан гэшхэлжэ ябана (Ч. Цыдендамбаев); галай ойро галай хажууда, галда дүтэ, галһаа холо бэшэ (у огня, возле огня): Жаргал галай ойро гансаараа үлэшоод байтараа Тамжад абгайн гэнтэ ѳѳр руунь дүтэлжэ эхилхэдэ, гүйжэ бодоод, байшан гэр руу орошобо (Д. Эрдынеев); столой ойро столой хажууда, столдо дүтэ (возле стола): Танигдаагүй хоёр хүбүүдэй столой ойро зогсожо байхые харамсаараа, һэрд гэжэ бодошоно (З. Гомбожабай); үүдэнэй ойро үүдэндэ дүтүүр, үүдэндэ, үүдын багта (у двери, в дверях): Хоёр хүбүүдни гүйлдэжэ ошоод, тугаар сээниг сооһоо оруулагдаад, үүдэнэй ойро орхигдоһон туламтай сухаари эхэдээ асарба (С. Доржиев); 3. тэмд. н. 1) дүтын, хажуудахи (близкий): Холо тэнгэридэ байһан бурханай дуулаашьегүй һаа, ойро газар дээрэ байһан ородой урядник, чиновник, буряадай тайшаа, зайһанууд дуулажархижа болохо (Ч. Цыдендамбаев); ойро хүршэ хаяа хадхажа һууһан айл (ближайшие соседи): Ойро хүршынь нохойнууд Шоёной нохойнуудай үнэр абажа хусалдабад (А. Ангархаев); 2) шэлж. түрэл, дүтын, оюун сэдьхэлэй талаар дүтэ (близкий, родной): Тэдэнэрээр хамта Хэшэгтэ нагасань, Доржын эгээл ойро түрэл хүниинь мордолсохо болобол (Ч. Цыдендамбаев); 4. нэрэ үгын удхатайгаар дүтэ зай, холо бэшэ газар (близость – о расстоянии): Мүнѳѳ танай ашабагад отогой буряадһаа нютагай ойродо шэнэ эрхэ багатанай ёһоор дасан хүүлхэ бага мүргэлэй сүмэ барюулһан байнат (buryadxelen.com).