НЮСЭГЭЛХЭ

үйлэ ү. 1) нюсэгэн болохо, хубсаһаа тайлаха, шараа нюсэгэн болохо (раздеваться догола, снимать свою одежду, оголяться): Дүрбэдэхи хоногтоо самсаа тайлажа нюсэгэлээд, нюргаараа гал тээшэ хараад унташаба (Арадай онтохонһоо); хахадтаа (гү, али бүһэндѳѳ, бэлхүүһэн) хүрэтэрѳѳ нюсэгэлхэ үмдѳѳр үлэжэ самсаяа гү, али ондоо бэлхүүһэнһээ дээрэхи хубсаһаа тайлаха (обнажаться до пояса): Тэрэ хубсаһаа тайлаһан бэеэрээ, хахадтаа хүрэтэр нюсэгэлэн, худагай хүйтэн уһаар угаалдаба (Ц.-Ж. Жимбиев); Тиигэбэшье бүһэндѳѳ хүрэтэр шараа нюсэгэлжэ гүйлгэһэн Башлиин гэлиб-галиб гэһэн нюдэд үзэгдѳѳд, хүбүүнэй тунгалаг арюун сэдьхэлые булангиртуулба (М. Осодоев); Самсаяа тайлажархиһан, бэлхүүһэн хүрэтэрѳѳ нюсэгэлһэн Гарма Баатар хоёр хүлһэ һалһан болонхой, шэбхэ малтажа сүлѳѳгүй (Г. Дашабылов); 2) нюсэгэн болгохо, хубсаһыень тайлаха (раздевать догола): –Эдэ хоёрые нюсэгэлэгты! Энэ дороо амидыгаар шанахабди (Д. Батожабай); 3) бүхыдэнь хуулаха, сэбэрлэхэ (обдирать, снимать, обчистить); хонидые нюсэгэлхэ хонидой нооһо абаха (стричь овец): Шэнэ методээр хайшалаа һаа, нэгэ хүн үдэр соогоо хэдэн зуун хонидые нюсэгэлжэ шадаха байхат (Ц.-Ж. Жимбиев); 4) элирүүлхэ, тодорхойлхо (раскрывать, обнаруживать): Манай Россиин кинематографида иимэ социальна удха шанартай, амиды мяхандаа шэртэһэ оруулжархиһан мэтэ асуудал хэншье тон элихэнээр нюсэгэлэн гаргаагүй бэшэ аал даа, магад, эндүүрнэб (Ц. Сампилова).