НУГАРХАЙ

1. тэмд. н. 1) уян, зѳѳлэн, гоё һайханаар хүдэлдэг (гибкий, эластичный): Унтаха һанаатай зорюута нюдэеэ анихадань, үнѳѳхи Странд үйлсэдэ гарыень баряаша басаганай шарай, тэрэнэй залуу нугархай бэе, зүдэржэ хирсайшаһан нюдэдынь харагдахадал гэнэ (Д. Батожабай); нугархай уян гоё һайханаар хүдэлдэг, жэгдэ хүдэлсэтэй (гибкий, пластичный): Гэдэһэгүй шахуу, нугархай уян бэетэй, Женя нэгэ мэдэхэдээ, Баатарые шэртэжэ харашоод зогсожо байһанаа ойлгобо (Г. Дашабылов); 2) матагар, һарюу мурюу (кривой, изогнутый, легко деформирующийся): нугархай түмэр; 3) шэлж. бүхы байдалда таарадаг, зулгы (гибкий, покладистый): Ганса энээндэнь бэшэ, нугархай илдам абари зандань, хѳѳршѳѳмэ шарайдань, юрэдѳѳ, хамаг юумэндэнь Номгон орожо, инаглан дурлажа, сэдьхэлдээ энхэржэ ябадаг һэн (Ц.-Д. Хамаев); 4) уянгатай (мелодичный): Халуун зүрхэеэ ниилүүлжэ, хуби заяагаа наһан соогоо нэгэдүүлхэ гэһэн хоёрто нюур нюураа харалсахаһаа, нугархай илдам үгэнүүдые андалдахаһаа һайхан юумэн хаана байхаб даа (Д. Батожабай); ○ уян гэжэ үгэтэй парн. хэрэгл.; 2. юум. н. эбхэһэн газар, нугалуур, эбхэлеэ (сгиб): Светлана уншажа дүүргээд, бэшэгэй нугархайе сэхэлхэ гэһэншүү альгаараа дүмүүхэн эльбэсэгээн, нюдэнэйнгѳѳ урда Андрейн ониитороо энеэбхилһэн дүрые бии болгон, уралаа үлэ мэдэг хүдэлгэн удаан сэдьхэлээ уяруулан һууба (С. Цырендоржиев).