НЭБТЭ

шангадх. ү. 1) һэтэ, соо, сүмэ (сквозь, насквозь, напролёт): Жаргажа байгаа наранай туяа тэрэнэй толгойн буурал сагаан үһэхэнүүдые нэбтэ гэрэлтүүлһэн шэнгеэр харагдана (С. Цырендоржиев); нэбтэ гараха ходоро, һэтэ гараха (проходить насквозь): Наранай гэрэл баруун хадын оройгоор ялбаашье һаа, нарһан мододой бархагар үдхэн шэлбүүһэ хүсэд нэбтэ гаранагүй (Ц.-Д. Хамаев); нэбтэ сохихо һэтэ, ходоро гаратар сохихо (пробивать); нэбтэ харбаха соо харбаха, һэтэ гаратар харбаха (простреливать): …намарай сэлмэг хурса наран мүнгэн туяагаар иишэ тиишээ нэбтэ харбан, үзэгдѳѳгүй гоё һайхан үльгэр түүхэ шэнгеэр… (Х. Намсараев); нэбтэ (шобто) үлеэхэ ходоро үлеэхэ, ямаршье юумэндэ һаатангүй, баригдангүй үлеэхэ (продувать – о ветре): Үглѳѳнэй жабар хүбүүнэй нимгэн һарьмай нэбтэ үлеэжэ, жэхын даарахадаа Дулма хүгшэндѳѳ дүтэлэн няалдаба (Ц. Шагжин); нэбтэ хараха ямар нэгэн халхалагдаһан юумые һэтэ хараха (видеть насквозь): Анха түрүүшынхиеэ һарьдагта мараа һахижа һууһан залуу ангуушанда харанхые нэбтэ харадаг һүниин нюдэд зүг бүхэн тээһээнь маряашоод, гайхашоод, хүлеэшоод байһандал мэдэрэгдэнэ (Д.-Д. Дугаров); б) шэлж. хүнэй һанал бодол таажа мэдэхэ (видеть или знать кого-л. насквозь): – Хѳѳрхэй, яагаашье мэргэн шоотой ламбагай гээшэб даа, газаахи зосоохииемни бултыень нэбтэ харажархибал даа (Х. Намсараев); нэбтэ харагдадаг соо харагдадаг, нимгэн, һиимэгэр (прозрачный, сквозной, ажурный): нэбтэ харагдадаг бүд; нэбтэ (шобто) норохо хуурай газаргүй болотороо норохо, шудхаһан хулганадал болохо (сильно промокать, ≈ промокать до нитки): Нойтон толгойтой, дала мүрѳѳ нэбтэ нороһон самсатай үбгэн залуу хоёр һѳѳргѳѳ орожо, загаһан шүлѳѳ буйлуулнад (Ч. Цыдендамбаев); гэр нэбтэ бүхы гэртэ дуулдахаар, шангаар, шанга абяатайгаар (на весь дом): …Цэрэнпил гэртэһээ ажаггүй дорюун хоолойгоор: – Байнаб, – гэжэ гэр нэбтэ харюу хэлээд, тунгаасагүй зоримгойгоор алхалан гараад орхино (Х. Намсараев); 2) шэлж. дууһан, онсо һайнаар (досконально, ≈ как свои пять пальцев): Та хоёрой газаахи зосоохи хоёрые, баһа хэһэн юумэ, хэлэһэн үгыетнай нэбтэ мэдэжэ, шобто хаража байнам (Х. Намсараев); ○ соо гэжэ үгэтэй парн. хэрэгл.