НАЙР

1. юум. н. 1) зугаа, наадан, сэнгэлгэ, хүхилгэ (празднество, пир, веселье): Энэ үедэ хониной мяха, шуһан табигдажа, энээхэн найр түлэг дундаа хүхинэшоо һэн (Б. Мунгонов); Найрай богонинь һайн, наһанай утань һайн (Оньһ. ү.); найр наадан (гү, али зугаа) зугаа наадан, һайндэр боложо хүнүүдэй суглараад, амтатай хоол эдижэ, архи барижа хүхюутэйгээр һуудаг үдэшэ (пирушка, вечеринка): Мүнѳѳшье ожорһото нуурай эрьедэхи айл тииргэнэй газаа, үнгэ бүриин сэсэгээр шэмэгдэһэн ногоон хибэстэ талмай дээрэ, найр наадан зарлагданхай (Б. Санжин, Б. Дандарон); Гадна Агаяа яарашаһан, хүбүүгээ һанашаһан, орохо гэргүй үлэһэн Майдартаа һанаагаа зобоһон Ханда хурим, зѳѳри, найр зугаа тухай һанаха сүлѳѳгүй үетэй болоод ябаа һэн (Д. Эрдынеев); Найр зугаае нойр алаха (Оньһ. ү.); найр хэхэ һайндэрлэхэ, хүндэ ехэтэй баяр зугаа хэхэ (устраивать пир, праздновать): Айл тииргэндэ дүтэхэн, уужам жалгын адагта, хүн зоной олоороо зунай найр хэхээ сугларжа байһан үе (Г. Цыдынжапов); заншалта найр наадан жэл бүри нэгэ сагта болодог наадан (традиционное празднество): Заншалта найр наадан болохо гээд, нютагайнь олон хүнүүдэй хүдэлдэг Джидакомбинадһаа айлшадай буухые хүлеэжэ байбад (Б. Шойдоков); обоогой найр обоогой жандагынь гэхэ гү, али обоо тахигшад ехэнхидээ хоёр голой зон байдаг hэн. Тиимэ дээрэhээ гол голойхид ѳѳр ѳѳрынгѳѳ моридые, бүхэнүүдые табидаг, тиигэжэ мори урилдаан, бүхэ барилдаан болодог байгаа. Обооhоо бууhан зон тэрэ багта hуудаг нэгэ айлай газаа, зүлгэ ногоотой, тэгшэ газар дээрэ дүхэриг заhажа hуудаг hэн. Дүхэригэй дунда ламанар, үбгэд hуудаг, тэдээндэ сай аягалжа, сагаан эдеэтэй табаг табяад, тэрэнэйнгээ hүүлээр обооhоо асарhан мяхаяа табагта хэжэ табидаг байгаа (празднество, устраиваемое по случаю жертвоприношения духам): Обоогой найр дээрэ ѳѳрѳѳ гэнэдэһэнээ, эрэ хүнэй эрид сэхэ зан орхижо, нюуртаа шорой түрхюулжэ һалаһанаашье нюухагүй (Ц.-Д. Хамаев); 2) баяр, баясхалан (благодарность); найр табиха үсѳѳн а) эелдэр зулгы зан үзүүлхэ (проявлять приветливость, любезность): Баясхалан хүргэжэ, столһоо найр табин бодожо, ханын хажууда ошоод, зэргэлэн газарта дабшалаад һуушанад (Х. Намсараев); б) ивалга найдаха, найдабарилха (надеяться); ○ зугаа, түрэ, хурим гэжэ үгэнүүдтэй парн. хэрэгл.