НАҺАНАЙ

тэмд. н. 1) ямар нэгэ наһанда хабаатай, наһаар элирхэйлэгдэдэг (возрастной): Тэрэ хүбүүниинь нэгэ хэды болоод, шэнгэн ута хара һахалтай, дүшѳѳд наһанай хитадтай ерэбэ (Б. Санжин, Б. Дандарон); наһанай хорюул наһаараа тудалдахагүй байлга (возрастной ценз); наһанай илгаа наһаар аха гү, али дүү байлга (разница в возрасте): Эндэ хабаадагшадта наһанай илгаагаар хорюул байхагүй. Бишыхан хүүгэдһээ захалаад, һургуулиин һурагшад, оюутад, аба эжынэр, хүгшэн аба эжынэр хабаадаха аргатай байха (Н. Шабаев); хүгшѳѳргэ наһанай хүгшэншэг, наһатайшаг (пожилой): Стол тохоногложо, найган дууран һууһан хүгшѳѳргэ наһанай эхэнэр залд гэжэ сошормогоор хараад: – Юун болооб, нүхэр? – гэжэ асууна (Ц. Дон); нэгэ (гү, али дүтэрхы) наһанай хүн сасуу, нэгэ адли наһатай, үеын хүн, үетэн (сверстник): Бидэ Хандатай нэгэ наһанай һэмди; 2) ажамидаралда хабаатай, наһан соо байха (жизненный, пожизненный): Гэр дээрээ айрһа хатааһан хүн һэм, наһанай хоол бэшэ – норог даа сааш… (Ч. Цыдендамбаев); наһанай ябадал хүнэй наһан соо болоһон ажаябадалай хугасаа, хэрэг үйлэ (жизнь, жизненный путь): Үбгэжѳѳлэй наһанай ябадал урдынхиһаа тад ондоо харгыда орошоо (Д. Эрдынеев); наһанай нүхэр бүхэли наһаараа сугтаа байһан нүхэр, үбгэниинь гү, али һамганиинь (друг жизни, муж или жена): Шинии наһанай нүхэр, Залма, һайншье, ухаатайшье эхэнэр (Б. Санжин, Б. Дандарон); Тиигээд һүүлдэнь бүри наһанай нүхэд болобо гээшэбди гэжэ амаа абалсаһан байгаабди (Ц. Дон); наһанай дайсан эблэршэгүй дайсан (неприятель): Манай хэн нэгэнэймнай наһанай дайсан Англи Зүүн зүгтэ эзэрхэжэ байһаар үнинэй (Д. Батожабай); наһанай амаралта ажал хэхэеэ болижо, амаралтада гараха наһан (пенсия): Наһанай амаралтада байһан зоной тэдхэмжэ мүнгэн 6,3 хубяар ехэ болгогдоо (Б. Бадмаев); наhанай пенси хууляар тодхоогдоһон наһа хүрэһэн зондо гүрэнэй зүгһѳѳ үгтэдэг тэдхэмжэ (пенсия по старости); наһанай үдэр хори хорюултай үдэр, жисаа гараг (несчастливый день, в который, по суеверным представлениям, нельзя ехать куда-л. или совершать какие-л. деяния); эдир залуу наһанай залуугай, гүлмэр наһанай (юношеский): Тиихэ, яахын хажуугаар залуу наһанай охин инаг дуранай мэдэрэлээр бурьялжал байгша һэн (Д. Дылгыров).