НҮҮЛЭ

1. юум. н. үмхиржэ унаһан модон, орбонгоороо унаһан модон (валежник, сваленные деревья): Талааниинь боложо, ойн соорхойн баруун урдахи буланда дархи бүдүүн нүүлэ обхойжо харагдабал даа (Д.-Д. Дугаров); нүүлэ нүшэ ой соо унаһан, хатаһан модод (валежник, сваленные деревья): Балжима нэгэ гэдэргээ, нэгэ урагшаа даб-даб гэн байтараа, гэшүүһэ мүшэрһѳѳ, нүүлэ нүшэһѳѳ торожо бүдэржэ ябаад, мүн лэ хойноһоонь гүйшоо бэлэй (Б. Мунгонов); һүхын далайса нүүлэ бараха (Оньһ. ү.) ажаллабал, захадань гараха (поработаешь, добьёшься всего): Хороо ехээр бусалһандаа хормойгоо хойшонь шуужархёод, һүхын далайса нүүлэ бараха гээд, тэрэ хушаяа тарбагай һүхѳѳрѳѳ алхижа ороболби даа (А. Шадаев); ◊ толгой дээрээ нүүлэ унагааха ѳѳртѳѳ һаад хэхэ, татаха (создавать лишние хлопоты): …толгой дээрээ нүүлэ унагаахадаа яанашье гээшэбиб? (Д. Батожабай); ○ дархи, орбон гэжэ үгэнүүдтэй парн. хэрэгл.; 2. элирх. үүргээр хэрэгл. нүүлэдэ адли үнгэтэй, барагар хара, хаб хара (смуглый, чёрный, как валежник): Нүүлэ хара нүгѳѳ хүниинь хэдэн дабхар һорьботой дамбагар зузаан уралаа шанга зуунхай, улаабтар ехэ нюдѳѳрѳѳ урагшаа гэтэн хаража ябана (Д. Батожабай).