МУУТАЙ

1. тэмд. н. муу юумэтэй (имеющий что-л. плохое, какой-л. недостаток): Зон намайе адаглан харана гэжэ һанахадаа, Шойнзон багаһаа хойшо улайшадаг муутай һэн (З. Гомбожабай); шанар муутай ямар нэгэ шанараар дутуу, муухай (низкопробный, плохого качества): Фермын хэдэн бидон һүн шанар муутай гэжэ гологдобо (Ц.-Ж. Жимбиев); баримта муутай үндэһэгүй, муугаар баримталһан, баримта багатай (плохо обоснованный, малодоказательный): баримта муутай хэрэг; нооһо муутай шэрүүн, бүдүүн нооһотой (грубошёрстный); оншо муутай таагүй, дутуу дундануудтайгаар хэгдэһэн, гартаа барижа ажаллахада таагүй, зохидгүй (неудобный, неудачный): оншо муутай тармуур; бэе муутай һула бэетэй, ходо үбдэдэг, үлбэр (нездоровый, слабый телом): Бэе муутай аба бишыхан Гамаа хоёроо орхёод ошожо шадахагүй, ошохошье гэбэл зѳѳри гасаха, хайшаншье гэжэ ябажа шадахагүй байгааб (Ц. Дон); хүсэ (гү, али шэнээ шадал) муутай тамиргүй, хүсэ багатай, шэнээгүй, һула (слабосильный): Удахагүй, хэдэн хоногһоо үбһэнэй хүдэлмэри эхилхэ болобо гээшэ, гарни хуушан хэбтээ хүсэд орожо шадаадүй, шэнээ шадал муутай, үдэшэ болоходо шархирдаг зандаа байна (Х. Намсараев); зүрхэ муутай үбшэн зүрхэтэй (со слабым сердцем): Тэрэ үдэрһѳѳ хойшо Варварые колхозһоо намнаха хѳѳрэлдѳѳншье замхажа, зүрхэ муутай хадаал иитэрээ таргалһан эхэнэр, обогор томо бэень зосоогоо дүүрэн хии агаар гэлсэдэг болобо гээшэ (Ш.-С. Бадлуев); хүл муутай үбшэн хүлтэй, дохолон (с больными ногами, хромой): Хүл муутай хадаа хэзээдэшье түргэн ябадаггүй аад, мүнѳѳ горхониие урууданшье, үгсэншье гүйбэ (А. Ангархаев); хүдэлсэ муутай үе элдэб гэмтэлгэ, үбшэнһѳѳ боложо муугаар хүдэлдэг үе, тохир (малоподвижный сустав); хүмүүжүүлгэ муутай һургаал багатай, һургаалгүй, будүүлиг (плохо воспитанный); нюдэ муутай муугаар харадаг (с плохим зрением): Нюдэ муутай хүгшэн эжымни бүхэли үдэртѳѳ һуужа, хэды ехэ оролдолго гаргажа, нарилжа, үмдыемни халаа хадхаа һэм? (Ц. Шагжин); ухаа муутай тэнэг, тэншүү, уймар (слабоумный): Харанхы соо Жалмын харахадань, хамбаһаа адис хүртэхэ гэжэ үдэр зэргэлээд байһан мүнѳѳхи ухаа муутай хара эхэнэр байба (Д. Батожабай); зан муутай муухай, аягүй ааша гаргадаг, ѳѳнтэгшэ (со скверным характером, вредный): Теэд жень-шэнь гээшэшни зан муутай дангинадал шуу (Ц. Цырендоржиев); уур муутай али элдэб жэжэ юумэнһээ шууд сухалаа хүрэдэг, сухалаа хүрэхэдѳѳ элдэб аягүй ааша гаргадаг, хорото сэдьхэлтэй, сухалтай, ууртай (гневный): Унзадай гэргэнэй угаадаһа эдиһэндээ омогшобо гүт, харин уур муутай Бодинсытэй дайралдажа, борто хоншоорхонуудаа хуха сохюулжархибат, шүдхэрхэнүүд газари! (Х. Намсараев); заяа муутай хуби заяагүй, золгүй, гэнтэ болоһон, хүлеэгдээгүй (несчастный, злосчастный): Заяа муутай шуурганаар дайралдаад, харанхы болохоһоо урид үрдижэ, талаангаар танайда хүрэжэ ерэбэлби (Б. Санжин, Б. Дандарон); үргэһэ муутай һүниндѳѳ унтажа ядадаг, нойрынь хүрэдэггүй (страдающий бессоницей): Үргэһэ муутай хүгшэнэй бүхэһэн зулаа бадараажа ябатар, газаань мориной турьяха соностобо (С. Цырендоржиев); үйлэ (гү, али ёро) муутай заяагүй, золгүй (злосчастный, злополучный): Бурхандаш орхюулһан, шүдхэртэш мартуулһан, иимэл үйлэ муутай амитан байгшалби даа (Б. Мунгонов); Үншэрһэн хоёр зүрхэн эльгэсэжэ, үгэ хүүршье хэлсэхэ забдагүй, ёро муутай нарһанһаа түргэн холодобод (Б. Санжин, Б. Дандарон); анхарал муутай анхаралгүй, хайхарамжагүй, хайша хэрэг хандадаг (невнимательный, с плохим вниманием); ○ һайтай гэжэ үгэтэй парн. хэрэгл.; 2. наречи һайн бэшээр (плохо, скверно).