МУНХАГ

1. тэмд. н. харанхы, бүдүүлиг, балар, ухаа багатай, бодолгүй, хожомдоһон (невежественный, неразумный, отсталый): Хайрлахань, намда ямар нэгэ туһа нэмэри үзүүлхэнь гэжэ мунхаг ухаандаа һанаһан байгааб (Ц.-Д. Хамаев); мунхаг харанхы а) бүдүүлиг, бодолгүй (тёмный, невежественный): Ондоо юушье, тойроод юунэйшье боложо байһые обёорногүйш. Ухаан бодолшни үнѳѳхил урданайхяараа мунхаг харанхы зандаа (С. Цырендоржиев); б) юумэ мэдэхэгүй байлга, аса маагүй байлга, балай ябадал, бүдүүлиг зан (тьма, невежество, отсталость): Буддын номнол шудалагша хүн дүрбэн энэ үнэн шанар гүн сэдьхэлээрээ ойлгобол, мунхаг харанхые гэрэлтүүлхэ гэгээтэ зула бадаруулха оюун ухаанда хүртэдэг (М. Батоин оршуулба); мунхаг (барга) байдал юумэ мэдэхэгүй байлга, гээгдэнги байдал (отсталость, невежество): Теэд тэрэ холын эхин үедэ ажалша түрэл арадаймнай ехэнхи хубинь тиимэрхүү мунхаг байдалда байгаа ха юм даа, хэнэйшье мэдэһээр (Г. Туденов); Ѳѳрѳѳ тэрэ һэлгээ бэшэ, харин үһѳѳ хорон ба мунхаг барга байдалай эрхээр тэрэнэй үе мүсэ гэмэлтэжэ, иимэ нэрэтэй болоһон юм (Д. Батожабай); мунхаг ябадал галзуу бүдүүлиг ябадал (мракобесие): Энэ мунхаг ябадалһаамнай хэн маниие абарха ааб? (Б. Мунгонов); мунхаг этэгээд бүдүүлиг этэгээд (мракобес); ○ харанхы гэжэ үгэтэй парн. хэрэгл.; 2. юум. н. 1) юумэ мэдэхэгүй байлга, аса маагүй байлга, балай ябадал, гээгдэнги байдал, хожомдонги байдал, бүдүүлиг зан (невежество, темнота, отсталость): Элитэ поэт Хуулиша Сандагай … юрын хүнэй зоболон ойлгохогүй муу ноёдой хэрзэгы мунхагые элишэлнэ (М. Очиров); 2) будд. Буддын ном мэдэхэгүй байлга, эндүүрэл, эндүүрэлгэ (незнание буддийского учения, заблуждение): Хамаг дайсадые, һаад тодхорые, мунхагые саража илахын hүлдэ тэмдэг Илалтын туг буддын шажанай үшѳѳ үгы байхада бии болоhон түүхэтэй (Б. Баторова).