МЭДЭЛ

юум. н. 1) захиралга, хүтэлэлгэ, эрхилэлгэ (ведение, компетенция): Би танай мэдэлэй бэшэ, та минии мэдэлэйт: үбшэн хүн сэрэгэйшье, бэшэшье сагта врачай мэдэлдэ байдаг юм (Ж. Тумунов); мэдэлдэ орохо хүтэлэлгэ доро орохо, захируулха (переходить в чьё-л. ведение, подпадать в зависимость от кого-л.): Баруун хушуунай Бинтахай тайшаа арад зоноороо ородой хаанай мэдэлдэ ороһон аад, харин һүүлдэнь Халха Монгол уруу тэрьелжэ арилаа (Б. Санжин, Б. Дандарон); мэдэлдээ оруулха (гү, али абаха) захирха, хүтэлхэ, эзэлэн абаха (подчинять, покорять): Тураахи Табанай албата зоноо мал адууһан шэнгеэр ородуудай мэдэлдэ оруулһаар хэзээ заяан болобо (Б. Санжин, Б. Дандарон); Ураалһаа нааша, Байгал тойроһон, Нэршүүгэй, Яхадай алтанай уурхайнуудые мэдэлдээ абахабди (А. Ангархаев); мэдэлһээ гараха хүтэлэлгэһѳѳ, захиралгаһаа гараха (выходить из ведения): Зарим хүнүүд гэртээ хэдышье сүлѳѳгүй һаа, баянай мэдэлһээ гараха эрхэгүй һэн тула тайгада гаралсаха баатай болоо һааб даа (М. Осодоев); 2) мэдэрэл, мэдэрэлгэ (ощущение, восприятие): Түрүүлэгшэ һамгадай зүдэрүү нюур шарайнуудые нэгэ хэды адаглан хаража байтараа, тэдэниие үнэн зүрхэнһѳѳ хайрлаһан мэдэлдэ эзэлүүдгүй абтаба (Ц.-Ж. Жимбиев); мэдэл түрүүлхэ мэдэрэл бии болгохо, мэдэрэл түрүүлхэ (вызывать ощущение); ○ эрхэ гэжэ үгэтэй парн. хэрэгл.