МҮН

1. тэмд. н. бодото, үнэнтэ, үнэн, ёһотой, һэжэггүй (истинный, настоящий, действительный): Зай, байза, эндэ ороод гарааша гуйранша үбгэн тэрэ манай хэрэгтэ холбогдохо хүн мүн байгаа һаа, ямар һайн гээшэб (Х. Намсараев); мүн бэеэ бэелхэ үнэн нюураа харуулха (принимать свой настоящий вид): Тииһэн яаһан бэеэрээ / Бүхэ Бэлигтэ баатар / Мүн бэеэ бэелжэ, / Мүхэреэн шарай шарайлба (Гэсэрһээ); мүн шанар ёһото шанар (истинная сущность): Тэрэ болбол таанарай тэмсэл бүхэнэй илалтын мүн шанар, үльгэр жэшээ болохо юм гэһэн байна (Х. Намсараев); угай мүн шанар юумэнэй анханай үндэһэ һууринь (субстанция, первооснова); мүн шанарынь оройдоол иимэ байха юм гол удхань энэл байха юм (≈ вся соль в этом); 2. наречи дахин, баһа (опять, также, тоже): Доржо хахалжа хаябагүй, мүн дэрэ дороошье хэбэгүй (Ч. Цыдендамбаев); мүн лэ баһа, тэрэл, энэл (также, тоже, об этом же): Айлшадаа мордохуулһан Аламжатан мүн лэ һанаа амархан байжа шадабагүй (Д. Батожабай); мүн тэрэшэлэн баһа (а также): Мүн тэрэшэлэн табан яаманай сайдууд нэрлэгдэн, түрүүшын нюуса суглаанай ёһоор лэ тэрэ шэгтээ баһал үгэ дуугүй баталагдаһанда тоологдобо (С. Норжимаев); мүн тиимээр лэ эгээл тиимээр, энэ мэтэшэлэн (подобным же образом); мүн баһа тиигээд, тиихэтэеэ хамта, тэрэ зуураа (при этом, к тому же): Хоёр гараа сээжэдээ хабсаржа баряад, толгойгоо дохисогоожо, мүн баһа шэмээгүйхэн гараба (М. Осодоев); мүн тэрэ үедэ тон тэрэ үедэ (в то самое время): Мүн тэрэ үедэ шэнэ гэртэ Гүнжэдэй үһэ хахалжа, туйба зүүлгэн, гэргэн болгожо байгаа (Х. Намсараев); 3. мод. ү. байха, юм (есть, является): Энэ талаар бодото байдал дээрэ һураха гээшэ шухалын шухала зорилго мүн (Б. Шойдоков); Битнай мүнби. Битнай дурасхаалта газараараа ябаха хүсэлѳѳ бэелүүлжэ, хүбүүгээ дахуулжа ерэбэб (Д.-Д. Дугаров); мүн даа сохом, лабтай (ну, конечно, именно): Мүн даа, энэ баруун таладаа хоёр сонхотой абгатанай гэр (Д. Доржиева).