ГУЙХА

үйлэ ү. 1) туһаламжа эрижэ хүндэ хандаха, бусадта хүсэлѳѳ элирхэйлэн хандаха, бусадһаа юумэ абаха хүсэлѳѳ элирхэйлэн эрихэ (просить, упрашивать, вымаливать): «Аршаан асаржа үгыш даа, Фёдор! Хүнгэн хүлтэй, залуу һаа, ѳѳрѳѳ ошохо һаабзаб. Пужааласта, ошоод ерыш даа!» гэжэ тэрэ үбгэжѳѳл намайе ходо гуйдаг, амар заяа үзүүлдэггүй юм (Б. Мунгонов); хүлисэл гуйха хүнэй хүлисэхыень хүсэхэ (просить прощения): «Хожом иимэ бодолгүй ябадал бү хэгты, ямаршье хүн байдаг юм, ямаршье юумэн боложо болодог юм» гэжэ захихадань, минии хүлисэл гуйһамни хүлисѳѳ һэн (Ц.-Д. Хамаев); абарал гуйха аюулһаа хамгаалыт гэжэ хандаха, мүргэхэ (просить или молить о спасении): Үхэлһѳѳ айһан Шобдог лама гараа наманшаланхай, хоолойн хүрэхысэ шангаар ном уншажа, огторгойн олон мянган бурханһаа абарал гуйжа захалба (Д. Батожабай); туһаламжа гуйха туһаламжа үзүүлхые хүсэхэ (просить помощи): Нээрээшье, Сэрэн-Цоколой Монголой газар дээрэ гараад, Түшѳѳтэ хаанай засагаархинда һамгаяа эльгээжэ, туһаламжа гуйһан юм (Б. Санжин, Б. Дандарон); ами гуйха алаха ялаһаа зайлуулхын тула хандаха, үршѳѳгыт гэжэ хандаха (просить пощады); уйлаха (гү, али бархирха) тооной гуйха уйлаганан эрихэ (просить, чуть не плача): – Би юушье хайрлахагүйб, хаана байһыень айладажа хайрлыт! – гэжэ уйлаха тооной гуйба (Б. Санжин, Б. Дандарон); – Харюусыш, – гэжэ бархирха тооной гуйна (Ж. Тумунов); нэрэ гуйха үхибүүнэй найжаһаа нэрэ эрихэ (просить опекуна новорождённого дать имя): Наһанай Ошорһоо эхилээд, тэрэнэй хүбүүд Майдар, Болод хүрэтэрѳѳ булта лама найжатай юм, уг гарбалынь урда сагһаа хойшо үхибүүтэй болоходоо бурханһаа нэрэ гуйдаг байгаа (Д. Эрдынеев); 2) хууш. ямар нэгэн гасаланда ороходоо гү, али үхибүүтэй болохые хүсэхэдѳѳ тусхай ёһолол бүтээхэ (просить, совершать обряд прошения): – Хамагые үршѳѳгшэ Абхан-ноён тэнгэриһээ басаганайнгаа хуби заяа гуйгыш даа, абаржа аршалжа хайрлаха аалам (Б. Санжин, Б. Дандарон).