ГЭМТЭ(Й)

(Й) тэмд. н. 1) гэм хэһэн, зэмэтэй, муу, буруушаалтай гү, али аягүйрхэмѳѳр юумэ хэһэн (виноватый, виновный): Иимэ юумэ болоһондонь залуушуул гэмтэй, тэдэнэр аха зонойнгоо үгэ дууланагүй, юу хээ ойлгуулхаар болоо гэжэ шангарнад (Ц.-Ж. Жимбиев); гэмтэй зэмэтэй гэм хэһэн (виновный): Гэмтэй зэмэтэй байгаа һаамни, хэмжээ абаха танайл дуран юм бэзэ (Ц. Дон); гэмтэй нюдэн шарайшалһан хараса (виноватый взор): Ринчин нүгѳѳдэ руугаа гэмтэй нюдѳѳр хёлом хараад, баяраар халиһан зүрхэеэ барижа ядан, дэбхэрэсэгээгээд, харанхы зал руу нүхэдѳѳ бэдэрэн шэртэбэ (С. Цырендоржиев); 2) хуули буса (преступный, противоречащий закону): Иигэжэ эхэ байгаалиие һэшхэлгүйгѳѳр тонодог хомхой браконьерэй гэмтэ зам энэ тэдыгээр дүүрэжэ, одоолшье эсэстээ хүрэжэ ерэһэн юм (Б. Мунгонов); гэмтэ (үйлэ) хэрэг хуули буса хэрэг (преступление): Ямар нэгэн гэмтэ хэрэг хэжэ, нюдэндэмнай торосолдоһон хүниие, мүн гэршэнэрэй зааһан хүниие һэжэглэхэ эрхэтэйбди (Б. Мунгонов); гэмтэ ябадал хуули буса, буруу үйлэ ябадал (преступное действие, преступление): Эдэнэрэй хэһэн аашалһан гэмтэ ябадалые шүүжэ хэһээхэ ѳѳһэдымнай хуулита газар байна бшуу (Х. Намсараев); 3) ямар нэгэн хүлеэгдээгүй, хүсэшэгүй юумэнэй шалтагаан болоһон (являющийся причиной чего-л. нежелательного): Эндэ байгаалиин аюул гэмтэй гэлсээд, хамаг гарза хонидыень байгаали дээрэ тохожорхибобди (Б. Мунгонов); 4) будд. нүгэлтэй (греховный, порочный).