ГАСАЛАН

юум. н. 1) уйдхар, гашуудал, зоболон (горе, печаль, скорбь, страдание): Теэд эхэ эсэгэдэ түрэһэн үриеэ алдахаһаа хүндэ ямар тиимэ ондоо хатуу гасалан байхаб (Д. Эрдынеев); – Гал соо һэрюун үгы, гасалан соо жаргал үгы юм ааб даа, – гээд, үбгэн һанаа алдаба (Б. Санжин, Б. Дандарон); гасалан зоболон гашуудал, ядарал (страдания, лишения): Гасалан зоболондо ороһон амитадые аршалха гээшэ хүн бүхэнэй уялга (С. Цырендоржиев); гасалан тарааха һанаагаа амаруулха, сэдьхэлээ заһаха (успокаивать душу): Нүхэр янзаар ойро зуура хѳѳрэлдэхэдѳѳ, сэдьхэлэйнгээ гасалан тараадаг (Ш.-С. Бадлуев); гасалан болохо гуниглаха, гашуудаха (печалиться, скорбеть): Доройтохо гү, али хахасаха, мүн илагдаха – бүгэдэһѳѳ Гасалан бү боло. Гасаланһаа сэдьхэл балайрха, Гасаланһаа бэешье хүгшэрхэ (Э.-Х. Галшиев); гасалан тохёолдохо уйдхар дайраха (постичь – о горе): Тиигэжэ байтар хүйтэн жабар шангадажа, агуу юртэмсын нэгэ һугада гасалан тохёолдоһондо уйдан шаналһандал, тайга гунигтайгаар гүнгэнэнэ (Д.-Д. Дугаров); 2) будд. оршолонто юртэмсэдэ ажаһуухын зоболон (страдания сансарной жизни); гасаланһаа ангижарха, гасаланһаа нүгшэхэ нирваанай жүһэ үзүүлхэ, оршолонһоо зайлан арилха, тагаалал болохо (перейти в нирвану, освободиться от земной жизни, представляющей, согласно буддизму, сплошное страдание); гасаланһаа нүгшэһэн нирваанай жүһэ бариһан, оршолонһоо сүлѳѳрһэн, тагаалал болоһон (перешедший в нирвану, умерший); 3) һаад, тойбо, хашалан (препятствие, помеха, тормоз); гасалан үзүүлхэ һаад тойбо татаха, һаатуулха, түбэглэхэ (чинить препятствия, тормозить): Үһѳѳрхүү түрүүлэгшэ ямар нэгэн гасалан үзүүлээд лэ байдаг (Ш.-С. Бадлуев).