ГАРЬХА

1. юум. н. 1) бүтүү түхэреэн түмэр, сахариг (кольцо, кружок): Дуулим голой хонгёо сууряанда дугаагай гарьхын жэнгир-жэнгир гэхэ шэмээ холохоноһоо дуулдана (Ц. Дон); хазаарай гарьха хазаарай сахариг (кольцо у узды): …бурихаяа забдаһан моридынь хүхирэлдэн, хатар табилуулхаяа яаража, харгы хүндэлдэн дэбхэрэлдэжэ, хазаарайнгаа гарьха химэлжэ, сугажа эхилээ (Ш.-С. Бадлуев); 2) урданай буряад эхэнэрэй хажуугай зүүдхэл, мүнгэн гарьха. Хажуугай гарьха зүүдхэл хадаа 10 см тухай түхэреэн, дундань шүрэ һуулгаһан, тэрээн дээгүүр угалза сохиһон, али үгышье һаа гагнажа гоёоһон; доодо таладаа гурбан бүтүүтэй, дээрээ нэгэ бүтүүтэй, шүрэнь хажуугай зүүдхэлэй гол шэмэглэл болодог (серебряное круг-кольцо, орнаментированный серебряный круг диаметром в 10 см с коралловой вставкой посередине, служащей основой бокового украшения): Эхэнэрнүүдэй эдлэл зүүдхэл: алта гажалһан бугааг, гарьха, шэмхүүр, хулхибша, бүдүү нарин ооһорнууд болон бусад юумэнүүд аржылданад (Ц.-Ж. Жимбиев); Айхабтар нарин һиилүүртэй мүнгэн гарьхаһаа табан үе үлгүүр ооһорхонууд жэрылдэн һанжана (Ч. Цыдендамбаев); 3) ивалга, баруун бур. дабхаряа (складка у края век); 2. тэмд. н. 1) түхэреэн, сахариг түхэлтэй (круглый, кольцеобразный): Гарьха сагаан хэрэм сооһоонь / Хас тамгата танкнууд һубарин / Гаража ерээ һэн (Д. Улзытуев); гарьха нюдэн гарьхада адли түхэреэн, томо нюдэн (круглые и большие глаза): Нэгэмнай жара тухай наһанай, мяха маряагүй шүрбэһэлиг бэетэй, гарьха эреэн нюдэтэй, хуушанай дүй дүршэл ехэтэй ангууша Малжагын Матаар гэгшэ болоно (А. Шадаев).