ГҮНДҮҮ

1. тэмд. н. 1) гүнзэгы, саагуур бодолтой (глубокий, основательный): Галтай, хурса хара нюдѳѳрнь, нидхэнүүдэйнь хоорондохи гүнзэгы уршалаануудаар тухайлхада, гүндүү ухаатай, мүхэшэгүй зоригтой хүн гэжэ ойлгохоор (Б. Санжин, Б. Дандарон); 2) бүдүүн, хүнхинэһэн (густой, низкий – о звуке, голосе): Морин һүрэгни монсогойрон ябана, хүл дороһоонь хүрин тооһон бурьялна, хүлһэнэй үнэр гутана, тэдэнэй турьяан, үүрһээн, табараан нэгэ гүндүү абяан болон нэрьенэ (Ц.-Ж. Жимбиев); Нюдѳѳ аняад лэ, шуурганай гүндүү хүүеэ шууяанда үлгыдүүлэн, хүдэлэнгүй һуугаашань мүнѳѳ юунһээшье үнэтэй болоод байгаа бэлэй (С. Доржиев); гүндүү хоолой бүдүүн шанга хоолой (низкий голос): Гэбэшье арай гэжэ найгарган ябаһан Петровой гүндүү хоолойгоор: – Нүхэд! – гэжэ хашхархада, дайсаниие дараад ябаһан булад зүрхэтэ баатарнууд шэнги болошоно (Ж. Тумунов); 3) хори, ага мундуу, бардам, шанга, аймшагтай (огромный, громадный): Ямар гүндүү сээжэ гээшэб! Хүсэеэ багтаажа ядашаһан бэе (С. Цырендоржиев); гүндүү томо (гү, али ехэ) айхабтар, ехэ (большой, огромный): Гүндүү томо тракторнай Гурбан тэргэ шагтагалаа (Ц.-Ж. Жимбиев); – Бараг ноён болоо, городто гүндүү ехэ байратай гэжэ хэлсэгшэ (С. Цырендоржиев); 3) шэлж. бадарган, убайгүйхэн, һэнгэргүйхэн (нагловатый); 2. наречи угаа, тон, айхабтар (очень, сильно): Иигэд гэхэдээ Бадма абгаймнай айдаһа хүрэхѳѳр хара бодолтой, гүндүү сэсэн хүн байгаа юм лэ (Х. Намсараев); Гүндүү шангаар үлеэжэ байһан һалхин холодожо байһан эрьеһээ энэ абяа али асарна гээшэ гү? (С. Доржиев); гүндүү шанга нүжэгэнѳѳн айхабтар шанга дүүеэн, хүүеэн (сильный гул): Гэнтэ газар хэлбэлзээд, газар дороһоо гүндүү шанга нүжэгэнѳѳн соностобо (Б. Мунгонов).