ГҮҮЛЭХЭ

үйлэ ү., идх. залог 1) гэхые баадхаха, хэлүүлхэ (велеть сказать, быть веленым): «Баран дайдымнай Баяни үзыт» – гүүлэбэбди, «Горхо голоймнай Гоёые харыт» – гүүлэбэбди (Х. Намсараев); 2) нэрлэгдэхэ, дуудагдаха (быть именуемым): Би хүн болоһоор һургуулиин багшаһаа бэшэ хүндэ эсэгынгээ нэрээр нэрлүүлээгүй аад, мүнѳѳ Гомбоин гүүлэхэдээ, ондоошог хѳѳрэлдѳѳн болохонь гэжэ тухайлбаб (Ц.-Ж. Жимбиев); 3) абяа дууряаһан ба түхэл маяг харуулһан үгэтэй холболдожо, абяа дууряаһан ба түхэл маяг харуулһан удхатай глагол бии болгоно (в сочетании со звукоподр. и обр. словами служит для образования соответствующих глаголов); үрбэг-шэрбэг гүүлэхэ һахалаа үрзэгэнүүлхэ, үрзэг-үрзэг хүдэлгэхэ (пошевеливать усами): Үргэн дээрэхи һахалаа үрбэг-шэрбэг гүүлэнэ (Х. Намсараев); пилхагар-пилхагар гүүлэхэ бүдүүн сэлсэгэр юумэ иишэ тиишэнь хүдэлгэхэ (двигать чем-л. пухлым, рыхлым): …гэдэһэеэ бүтүү пилхагар-пилхагар гүүлэн энеэһэнэй һүүлдэ, хос-ёс гэтэр хоолойгоо заһан байба (Х. Намсараев); таб гүүлэхэ таб гэтэр, лаб табиха, алхаха, табиха (со стуком шагнуть, поставить ногу и т.п.): Тииһээр байтар нэгэ бишыхан хүбүүн ехэл томоотойгоор тэдэнэй хажууда алхалан ерэжэ, хүлѳѳ таб гүүлэн зогсоод, нэгэ юумэ дуугараад орхиходонь… (Х. Намсараев); ёг гүүлэхэ ёгшохо, ёг байса таталдаха (ёкнуть): – Гал! – гэһэн бодол Гүнсэмаагай зүрхэндэ ёг гүүлэбэ (Г.-Д. Дамбаев).