ѲѲДЭГҮЙ

дэгүй тэмд. н. 1) хэрэггүй, ялигүй, дэмы, үрэ ашаггүй, хооһон, ушар удхагүй (негодный, никчёмный, никудышный): Залуу үетэмнай ѳѳдэгүй юумэдэ наһаяа барангүй, хүн зондо эгээн хэрэгтэй, эгээн туһатай, эгээн шухала юумэдэ хүсэ шадалаа зорюулдаг һай гэжэ һанахадаа тиигэжэ дуугарба алтай (Б. Мунгонов); ѳѳдэгүй хэрэг бирагүй, дэмы, хооһон хэрэг (пустяк, не заслуживающее внимания дело): – Иимэ ѳѳдэгүй хэрэгээр дахин үүдэ, сонхо нэергэжэ ябахаа болигты (М. Осодоев); ѳѳдэгүй баримта үндэһэгүй, этигэхээр бэшэ баримта (слабое, невесомое доказательство); 2) обор, бирагүй, үзэмжэгүй, тулюур, ядуу, хайратай (ничтожный, неказистый, невзрачный); ѳѳдэгүй тулюур(хан) (гү, али ахир) ядуу, бирагүй, дорой (жалкий, бедный, неказистый): Тэрэ үедэ би һаяхан лэ хүдѳѳһѳѳ энэ город ерээд, ѳѳрынгѳѳ холуур түрэл болохо айлайда байдаг ѳѳдэгүй тулюурхан хүбүүн ябаа һэм (Ц. Шагжин); Би ѳѳрѳѳл ѳѳдэгүй ахир хадаа ябахыень мэдэжэ байгаад, инаг дуранай дулаахан харасаар урдаһаань харангүй, гансаханшье налархай үгэ хэлэнгүй һалаба гээшэб (Ц.-Д. Хамаев); ѳѳдэгүй бишыхан (гү, али жаахан) а) тулюур, тулюурхан, ялигүй, амин хайра (ничтожный): Энэ ѳѳдэгүй жаахан онгосоор тиимэш холо ошожо шадахагүйл хабди гэжэ Бадимбаев сэдьхэнэ (Б. Мунгонов); б) угаа бага, жэжэхэн (очень маленький, миниатюрный): Юрэл ѳѳдэгүй жэжэхэн долгинууд уһанай мүнгэлиг сагаан нюргые арай мэдэгдэхээр уршылган наадана (Б. Мунгонов); 3) бодолгүй, хүдхэ, тоолхогүй, хайхардаггүй (бестолковый, неспособный, непутёвый): – Энэ Балдан гэжэ ѳѳдэгүй хүбүүн байна. Морёор тармажа ябаһан аад, залхууржа, забһартуулжа, хахад үбһѳѳ гээжэ ябана (Ц. Дон); 4) муу, муухай, яяр, яяр муу, һэшхэлгүй, хара һанаатай (скверный, дрянной, подлый): Иимэ үгэдѳѳ хүрэхэгүй ѳѳдэгүй амитан байгаа ха юмши (Ц. Шагжин); ѳѳдэгүй муухай яяр муу, жэгшүүритэй муухай (скверный, отвратительный): Теэд ѳѳдэгүй муухай түсэб уураг тархидаа бусалгажа байһыень яагаад мэдэхэбши (М. Осодоев); ѳѳдэгүй хүн бирагүй, муу хүн (ничтожная личность, ничтожество); ѳѳдэгүй адхамар хараал. яяр яндан амитан (негодяй, паршивец): Үлэн улаан бухадал үнеэ дахахаһаа ондоо ажалгүй, үхэһэн ѳѳдэгүй адхамарши даһаа! (Б. Мунгонов); 5) аза талаангүй, аза муутай, золгүй (несчастливый, неудачливый): Мухар һүзэгэйтнай хойшолон иимэ ѳѳдэгүй байгаа ха юм (М. Осодоев); ѳѳдэгүй хуби аза буруутаһан хуби заяан (несчастная судьба): Теэд яахаб, иимэ ѳѳдэгүй хубитай ябаа гүбиб (М. Осодоев).