ДАЛА(Н) I

Н) 1. тоог. н. 1) долоон арбан (семьдесят): Директор далан сантиметр утатай, хоёр тээһээ үзүүрлэгдэһэн шоро харуулба (Б. Мунгонов); Хэрбээ энэ гэһээр далан солхообо үгѳѳгүй һаашни, энэ дороо ошоод, шамайе ГПУ-дэ мэдүүлхэмни (Ц. Дон); 2. наречи маша олон, тоогүй олон (очень много): Хүгшѳѳдэйн нюур гэнтэ далан уршалаа болошобо (С. Ангабаев); далан табан (гү, али долоон, мянган, дайда) ехэ олон (чрезвычайно много): Теэд үхэхэдѳѳ зѳѳриеэ абажа ошохо бэшэ хадань, эдэ үхибүүдынь хамһалсаха, туһалхашье гэжэ бодохогүй, далан долоо хэлүүлжэл байха, залхуурха… (Д. Эрдынеев); Данхар сагаан азарга далан долоон тохомтой (таабари, хуһан); Халуунай дала мянган аляаһадай дүүехэ хашартай болоно (Х. Намсараев); далан табан тобшотой дар торгон дэгэл; далан дайда юумэ хѳѳрэхэ; ◊ далан урьха таһа хазаһан үзэхые үзэһэн, шадамар, бэрхэ (бывалый, опытный, ≈ стреляный воробей): Янжамашни шамдаа оробол, далан урьха таһа хазажа гарама ухаатай һамган хаям даа (Х. Намсараев); далан задагай харууһагүй, һалан һамай орхигдоһон (≈ брошенный на произвол судьбы): Харин минии ажахы, адуу малнуудни намгүйгѳѳр далан задагай, дэлхэйгээр тарашахань хаш (А. Ангархаев); далан (долоон) дабаанай саана ехэ холо, хаража үзэхѳѳр, хүрэжэ ошохоор бэшэ холо (≈ за тридевять земель, в тридесятом царстве): Теэд гэрни аяар Сэлэнгэдэ далан дабаанай саана ха юм (Ч. Цыдендамбаев); далан дабхар олон тоотой, дээрэ дээрэһээ табигдаһан, сомогдоһон (очень много, друг на друге): Тэрэнэй газаахинь хара үнгэтэй, далан дабхар халааһатай болоһон гэхээр (Ц.-Ж. Жимбиев); далан халааһатан баһамж. үгытэйшүүл (нищета): Далан халааhатан hүүлээ hүбээ дээрээ хээ гэжэ мэдэнэт (Д. Батожабай); далан хэлээ дэлгэхэ шашаха, шалиха, даржаганаха (болтать без умолку): Далан хэлээ дэлгэн, эхилжэ хэлэһэн үгынгѳѳ эсэстэ хүрэнгүйгѳѳр, дахин ондоо юумэ хѳѳрэнэ (Ц. Дон).