ДАБАХА

АХА үйлэ ү. 1) үнгэрхэ, саанань гараха, гаталха (переходить, переваливать через перевал и пр.): Дабаанай хэдэн хүтэл дабаад, нэгэ хабшууда орожо ерэбэ (В. Гармаев); Дайсанай түрүү линиие дабажа гараад, дайлан абаад, тогтон торонгүй, саашаа дабшанабди (Б. Мунгонов); дабаа дабаха дабаанай оройе үнгэрхэ, саанань гараха (перевалить через перевал): Уданшьегүй эдэнэр, нарһа модотой ой соогуур дугшуулжа, элһэтэй харгыгаар дабаа дабана (Ч. Цыдендамбаев); наһанай дабаа дабаха түхэреэн ой хүрэхэ (50, 60, 70, 80, 90, 100 г.м.): Апрелиин 30-да дала наһанайнгаа дабаа дабан, ойн баяраа угтаха түсэбтэйб (Б. Орбодоева); 2) диилэхэ, булиха, тэсэхэ, дааха (побеждать, преодолевать, осиливать): – Минии дабажа гараһан бүхэшүүлые дабаад ерэхэдэнь болохо! (Д. Батожабай); Тиихэдэхи үер тухай, яажа тэрэ үерые дабаһан тухайнь, энэ үерые яажа ѳѳһэдѳѳ дабажа байһанаа баһа бодоно (С. Ангабаев); бэрхэшээлнүүдые дабаха хэсүү байдалһаа гараха, хахасаха, мултарха (преодолевать трудности): Теэд баран бэрхэшээлнүүдые дабажа, ерээдүйе дүтэлүүлэлсэхэ һэм гэхэдээ, нюуртай, үгэ бүхэниинь үнэтэй сэнтэй байха ха юм (М. Осодоев); үбэлые дабажа гараха үбэлжэхэ, үбэлые үнгэргэхэ (перезимовать): Нилээдгүй шүүрэжэ, мяха маряагаа гээжэ ондо ороо, хүйтэн шэрүүн, ута удаан үбэлые ехэл тэсэнгеэр дабажа гараа ха юм даа (Б. Мунгонов); дайн дажарые дабаха дайнһаа амиды бусажа ерэхэ (пройти войну): Дайн дажарыешье ехэ талаантайгаар дабажа гараа (Б. Мунгонов); 3) эбдэхэ (нарушать, преступать): Тэндэ байһан хэдэн хүбүүд Цыремпилые үмѳѳрхэ хайрлаха байбашье, гулваагай захиралтые дабаха аргагүй байһандаа угзашан байнад (Х. Намсараев).