ДҮТЫН

тэмд. н. 1) ойро шадарай, хажуудахи (близлежащий, ближайший, кратчайший): Тэндэ Чэмэд шагнаархан зогсоһоной һүүлээр дүтын хуһа, шэнэһэдэй дундахи шугы хүрэхэ гэжэ шиидэбэ (Д.-Д. Дугаров); дүтын тосхонууд холо бэшэ оршодог хүдѳѳ тосхонууд (близлежащие сёла): Дүтын тосхонуудһаа ябаһан хүдѳѳгэй зон Һаса тээшэ баһал субана (Д. Батожабай); дүтын айл эгээ ойро ажаһуудаг гэр бүлэ, хүршэ айл (ближний дом, семья): Дүтын айлһаа мори эрижэ унаад, мүнѳѳ һүниндѳѳ Үдын байшан орохо ёһотойб (Б. Санжин, Б. Дандарон); дүтын харгы наагуур зурыһан харгы (ближняя дорога): Дүтын харгыгаар соёруулһан нэгэ моритой хүн гэнтэ наашаа годирон, энэ полиин захада ерэжэ тогтобо (Ц.-Ж. Жимбиев); дүтын поезд хото шадарай поезд, хотоһоо 200 километрһээ холо бэшэ газарта ошодог поезд (пригородный поезд): Харюусалгата даабари дүүргэхэ хубида хүртэһэн Пестонов Андрей дүтын поезднуудай пассажирнуудай вокзал руу тэдэ хоёроо ябуулаад, ѳѳрѳѳ томо вокзал тээшэ зоримгой алхалба (С. Цырендоржиев); 2) ойро түрэлэй, оюун сэдьхэлэй талаар ойро, хани, этигэлдэ хүртэһэн (близкий, приближённый); дүтын түрэл шуһа мяхаараа ойро түрэл (близкая родня): Ши намда хэншье бэшэ һэнши: мяха шуһанһаам таһарһан дүтын түрэлниш бэшэш, нютагтам унажа, сугтаа наадаһан нүхэрниш бэшэш (Ц.-Д. Хамаев); дүтын нүхэр хани нүхэр, ойро нүхэр (близкий друг): Тиихэдэнь Дугардаан хүбүүнэй дүтын нүхэр, амбааршан Абида харуулдамал хабтагайгаар хуурсаг дархалуулжа үгэбэ (Ц.-Ж. Жимбиев); дүтын хүн а) ухаан сэдьхэлэээрээ ойро хүн (близкий человек): Гэрэлтэй, дулаахан гэр соо олон нүхэдэйнгѳѳ дунда шууян һууха, ямар нэгэн дүтын хүнѳѳр зосоохиингоо хооһортор хѳѳрэлдэхэ, архи ууха дуран Намжалай зосоо дарагдахаар бэшэ хүсэтэйгѳѳр орьёлон түрэбэ (К. Цыденов); б) ямар нэгэн ехэнхидээ дээгүүр тушаалтай хүндэ ойро, этигэлдэнь хүртэһэн хүн (приближённое лицо): Түрэл гаралаа, нютагайнгаа, дүтын хүнүүдые үргэдэг тушаалтаниие сохижорхёо һаа, ганса та жэшээ харуулха болонолтойб? (Ц. Шагжин).