БУТАРХА

үйлэ ү. 1) эбдэрхэ, һандарха, һамна бууха, һалан тараха, үбэнэхэ, сасарха (разбиваться вдребезги, разваливаться, рассыпаться): Бутаран унаhан хүмэгэй томо ба жэжэ шулуунууд хабсагай хадаhаа эхилжэ, талмайн хахадта хүрэтэр тарашанхай хэбтэнэ (Г.-Д. Дамбаев); уни бутарха а) халуунаар шатаха, дүрэн носохо (пылать, гореть): Уни бутаржа байһан набтархан пеэшэнэй ойро Даша Тангаров һэр-мэр гэнхэй, урдаһаам хүлзэн татан хаража һууба (С. Доржиев); б) дулаан, аятай зохид мэдэрэлдэ абтаха (испытывать приятное ощущение): Эгээл энэ үедэ Ринчинэй досоо уни бутаржа, уйлаха, хүхихэ, басагые гар дээрээ абаад, сээжэдээ няан, таалаха дураниинь хүрэшэдэг (С. Цырендоржиев); халуу бутарха халуу урьяха (бросать в жар, обдавать жаром): Түгэдэй эшэдэһэниинь хүрэжэ, хамаг бэень халуу бутаржа, сонхоһоо тэрэл дороо холодобо (М. Осодоев); улаа бутарха халуунаар шатаха, дүрэн носохо (пылать, гореть): Дандарай шүлэгѳѳ уншажа дүүргэмсээр галнай гэнтэ соробхилон, тас-няс гэжэ улаа бутарба (Д. Доржиева); хаха бутарха олон тээшээ хубаарха, сасаран гүйлдэхэ (разбегаться в разные стороны): Ойро зуура хүл хѳѳрсэг боложо байһанаа, адуун һүрэг хаха бутаран харайлдашаба (Д.-Д. Дугаров); бутаран тэрьелхэ хаха һүрэн тэрьелхэ (убегать врассыпную); 2) һүнэхэ, үгы болохо, һандарха (разваливаться, прекращать своё существование): Хада руу ошоһоной хэрэг һалаа, бүхы түсэбынь бутараа, гэдэргээ һая гэрлэһэн һамгандаа бусаа һаамни дээрэ гэжэ Шнелль ойлгобо (А. Ангархаев); бугын эбэрэй бутаржа унама хүйтэн сэбдэг хүйтэн, шонойн хүлдэжэ үхэхѳѳр хүйтэн (студёный, очень холодный): Тиимэ шэрүүн нэрбэлтэ абаһаниинь багадаа гэһэндэл үбэлэй һарануудта бугын эбэрэй бутаржа унама хүйтэн байгаа һэн (Ш.-С. Бадлуев).