БАРАА(Н) II

н) 1. юум. н. 1) холоһоо харагдаһан юумэн (очертания, силуэт, видимость): Һүрэг буруу хашарагуудые туужа ябаһан эмээл моритой гурбан хүнэй бараае харахадаа, Шагдар… (Д.-Д. Дугаров); бараа таһарха харагдахаяа болихо (исчезать из виду): Ямаршьеб сагаан алаг шубуун «гу-гургуа» гэжэ уйтайгаар дуугаран, мүрэн дээгүүр ниидэн ошожо, мэдэгдээгүй аладта бараа таһарна (Д.-Д. Дугаров); бараа сараа юрэнхы хараа түхэл (общие очертания): – Бараа сараа мэдэгдэнэ гү? – Мэдэгдэхэһээ, һайн мэдэгдэнэ (А. Шадаев); 2) гадаада түхэл, дүрэ (облик, внешний вид): Теэд үшѳѳ һара шахуутай хугасаа дотор хараа бараагаа харуулаагүй, эшээлээгүй баабгай хаанаһаа гэнтэ бии болохонь һэм (С. Доржиев); 3) харанхы, бүрэнхы (темнота, тьма): Ямар нэгэ харатайхан юумэ һанаашалһан юумэдэл, зүг бүриһѳѳ һэмээхэнээр даа, сүмѳѳхэнѳѳр маряан, һүниин харанхы бараан хүрэжэ ерэбэ (Б. Мунгонов); харанхы (гү, али хара) бараанда харанхыда, бүрүүлдэ (в темноте): Гээгдэһэн талииһан хүнүүдынь / Үнэгэнэй харанхы бараанда / Хулһанай узуураар холболдоно (Гэсэрһээ); Загаһашалаад, бусажа ябатараа хара бараанда ортоходоо яахабши? (С. Доржиев); 4) хии гэжэ үгэтэй парн. хэрэгл.; 2. тэмд. н. 1) харабтар, барагар үнгэтэй (тёмный, тёмного цвета): Үхэрэй байра хэбэртэй бараан ута юумэн, хашаа, хорёо, хэдэн һүри үбһэн бүрэнхы соогуур баглайран харагдаба (В. Гармаев); бараан боро харабтар боро (тёмно-серый): Доро буушаһан бараан боро үүлэнһээ уһан һабижал һабижал байна (С. Цырендоржиев); бараан хүхэ хара хүхэ (тёмно-синий): Зүүн зүгтэ аяар холын бараан хүхэ шэлын оройгоор үглѳѳнэй наран һаял бултайжа, найман майханай оройнуудые гэрэлтүүлнэ (Д.-Д. Дугаров); бараан үдэшэ бүрхэг үдэшэ (пасмурный, тёмный вечер): Зунай һүүлэй бороотой бараан үдэшэ танигдаагүй тосхоной зайдан үйлсэдэ Намжал харгын машинаһаа бууба (К. Цыденов); бараан шарай харахан шарай (смуглое лицо): Шагдар дүшэн таба наһатай, бараан шарайтай, үнихэнэй абтаагүй һахалынь хамар дорохоноо шэнгэхэн аад, хажуугаараа үдхэнѳѳр урганхай (Д.-Д. Дугаров); бараан дүрсэ бүрүүл түһѳѳ (тёмный силуэт): Правлениин гэшхүүр дээрэ хэдэн хүнүүдэй бараан дүрсэнүүд харанхы соо һүүрылдэн байба (К. Цыденов); ○ хара гэжэ үгэтэй парн. хэрэгл.