БАЙЛГАХА

үйлэ ү., идх. залог 1) табиха, тогтоохо, байрлуулха (ставить, расставлять, размещать, помещать): Айл бүхэн хоёр дабхар шулуун гэр барижа, доодо дабхартань малаа байлгадаг, дээдэ дабхартань ѳѳһэдѳѳ байдаг һэн (Д. Батожабай); зэргэлүүлжэ байлгаха зэргэдэ жагсааха, зэргэ болгон табиха (выстраивать в ряд): Арбан дикарьнуудые зэргэлүүлжэ байлгаад, удаа удаагаар буудажархина һэн хамнай (Ц. Шагжин); 2) юумэ эмхидхэхэ, бүтээхэ, түхеэрхэ, байгуулха, тогтоохо (устраивать, устанавливать); 3) ямар нэгэн зорилготойгоор гү, али ямар нэгэн хэрэгтэ ушаруулһан түлэблэлтэйгээр бариха (держать в качестве…, держать в каком-л. состоянии): Харин ѳѳрыень, Сэрэн-Цоколойе, барижа, Үдын острогто наһа үеэрнь хаагаад, ородой хара хилээмэн хара уһан хоёр дээрэ байлгахань (Б. Санжин, Б. Дандарон); Хэдыдэш ерэхэдэнь, эдихэ юумынь бэлдэнхэй, сайгаа халуун байлгадаг (Ц. Шагжин); бэлэн байлгаха үйлэ ү. бэлэн бариха, бэлэдхэлтэй байха (держать наготове): Абаашаха юумэеэ бэлэн байлгагты гэжэ хүгшэн эжынь ашанартаа заабарилна; һэргэлэн байлгаха һэримжэтэй, юумэндэ бэлэн оршуулха (держать настороже); дураар байлгаха һанаһан юумыень зүбшѳѳхэ, зоргоор табиха (позволять всё, что угодно): – Эжымни намайгаа багаһаам дураарни байлгажа, үлүүсэ эрхэлүүлжэрхёо (Ц.-Д. Хамаев); амар байлгахаяа болихо амар заяа үзүүлхэгүй (не давать покоя): Тэрэ гэһээр Наваан-Чингиз Хориин тайшаада үһѳѳрхэжэ, амар байлгахаяа болёо юм (Д. Батожабай); 4) болюулха, тогтоохо, зогсоохо, хорихо, һаатуулха (останавливать, прекращать, пресекать, задерживать): Саашаа ошожо харахаяа Тогоошо хэһэг бургааһадай саана гараад, морёо халта байлгажа шагнаархаба (Д.-Д. Дугаров); тогтоон байлгаха саашань ябуулхагүй (удерживать): Хүбүүдэй тэрэ нүхѳѳр гульдиран гарахадань, Эрдэниие басагад тогтоон байлгажа, шүүрэн абана (Ц. Шагжин).