АНХА(Н)

(Н) 1. наречи үниндѳѳ, эхиндэ, түрүүшындэ, түрүүшынхиеэ (сперва, вначале, впервые): Доржо анха мордоһондоол адли, ахир заахан гэжэ мүнѳѳ болосо һанаһаар лэ ха даа (Ч. Цыдендамбаев); Цыремпил Петр хоёр анхан уулзаһанһаа нааша нэгэ удаа шэрүүн үгэ хэлсээгүй (Х. Намсараев); анха түрүүн түрүүшынхиеэ (в первый раз): – Шамайе анха түрүүн харахадаа, иимэл хүн байха гэжэ һанаа һэм (Х. Намсараев); анха түрүүшынхеэ эгээл түрүүшынхиеэ (впервые): Оройдоо нёдондо жэлдэ анха түрүүшынхеэ һаалишан болоһон (Б. Мунгонов); анха урдандаа түрүүн, эхилээд (сначала, сперва): Тэрэ эхэнэртэ яахадаа анха урдандаа хандаагүйб? (Ч. Цыдендамбаев); 2. тэмд. н. үнинэй, эхинэй, түрүүшын, түрүүнэй, урид байһан (начальный, первоначальный, первый, древний): Анха балар сагта Моргон Хара гэжэ байһан юм (Ч. Цыдендамбаев); анхан түхэл эхинэй, урдань тогтоһон, хуушан түхэл (первоначальная форма): анхан түхэлдѳѳ орохо; анхан һуури хэлэ шэнж. ямаршье залгалта абадаггүй, үгын гол удха даажа ябадаг үгын уг һуури (корень); анхан үндэһэн ург. ургамалай үрэһѳѳ бии боложо гараһан эхин түрүүшын үндэһэн, ургаха тумаа гол үндэһэниинь гэхэ гү, али үндэһэнэйнь гол болодог (первичный корень); анхан сагта үни холо сагта, урдандаа (в стародавнее время): Анхан сагта гол хадхуурайнь хурсые бэе дээрээ үзэһэн хадаа… (Б. Мунгонов).