АЛАХА

1. үйлэ ү. 1) хороохо, үгы хэхэ, хюдаха, һалгааха, ами таһалха, анюулха (убивать, умерщвлять, колоть, резать, забивать): Хүниие алаһан, хүнэй наһа таһалһан хүнтэй түрэл бү болыш! (В. Гармаев); Тиимэһээ «алаха» гэһэн үгые гэнэдэжэшье хэлэлгэ гээшэ арилгагдашагүй ехэ нүгэл гэжэ ламанар тоолодог (Ч. Цыдендамбаев); алаха хюдаха хороохо, ами таһалха (убивать): Зарим хүнүүд хүнэй бэе бэеэ алаха хюдаха гэжэ хэһэн урданай дайн дажарай элдэб зэбсэг, жэбэтэй түмэр суглуулдаг (Ч. Цыдендамбаев); мал алаха мал гаргаха, үүсэлхэ (колоть скот на мясо): Та хоёр дархашуул тэрэ хонидые түргэн туужа абаашаад, мал аладаг газарай хойто хүреэ соо хаажа орхигты (Г. Цыдынжапов); Буряад зон малай ами таһалхые «алаха» гэжэ хэлэхэеэ сээрлэжэ, мал гаргаха гэдэг юм (Д. Шагдарова); хони алаха хони бариха (забивать овцу): Тиигээд үдэр болоходо хони алажа, халуун арһаарнь орёохобди, хорынь абаха, – гэжэ Долгор абгай хэлэбэ (Д. Эрдынеев); алан тудаха хюдаха, онохо (убивать); бахалуурдажа алаха хоолой боожо, амииень хаажа үхүүлхэ (задушить): Хэрбээ намһаа зүбшѳѳлгүйгѳѳр ямар нэгэ зохидгүй юумэ хээ һааш, энээхэн улаан гараараа бахалуурдажа алахаб (Б. Санжин, Б. Дандарон); алаха гэжэ сохихо үхэтэрнь сохихо, буулгаха, гар хүрэхэ (бить насмерть): – Үнэхѳѳрѳѳ алаха гэжэ сохёо гүш? – гэжэ ехэ һахалтань хүйтэшэг маягтайгаар асууба (Д-Д. Дугаров); 2) тамалха, ядарааха, туляаха, мяхалха (мучить, изводить): – Оо, бү алыш намайе, Тамара! (С. Цырендоржиев); алаха булаха аргагүй байдалда оруулха, яаха аргагүй болгохо (ставить в безвыходное положение): Амитан зонхон хоёрынь / Алажа булажа байна (Н. Балдано); алаха эдихэ а) мяхан болгохо, үүсэлхэ (забивать на мясо): Хабар боложо, нугаһанай ерэхэ сагта харсагаа һойжо табяад, галуу, нугаһа олоор алажа эдижэ үл залгадаг болобо (Ч.-Р. Намжилов); б) шэлж. зобоохо, туляаха (мучить, изводить); 3) нют., анг. бариха, олзолхо (ловить, добывать): Магад, гүрѳѳһэ алажа болохоб (В. Гармаев).