АХИР

тэмд. н. 1) дорьбогүй, бирагүй, муу, һула, хүсэгүй, дорой (слабый, немощный, беспомощный): Ѳѳрынгѳѳ мори буудажархиха, намһаашье ахир ангуушан байба гээшэ аабза (Б. Мунгонов); Тэрэ сагта гэнэн сэхэ хүн баянай гарта, гээгдэһэн ахир мал шонын аманда гэжэ хэлсэдэг һэмнэй даа (Х. Намсараев); ахир дорой (гү, али тулюур, сурхи) һула, хүсэгүй, шадалгүй, муу (слабый, немощный): Анхандаа Эдик иимэ ахир дорой болошохоор хүн гэжэ һанагшагүй һэмнэй (Д.-Д. Дугаров); Томисас Тоом гээшэтнай тиимэш ахир тулюур амитан бэшэ ха юм! (Б. Мунгонов); Зарим ахир сурхи бэетэй, зориг һулатай хүнүүд тэсэжэ шадахагүй, наһа дүүрэдэг бэлэй (Х. Намсараев); ахир-тахир муу, тамиргүй, хүсэ шадалгүй (дряхлый): Юрэдѳѳ, ахир тахир амитадаа суглуулжархёод, тэдэнээ хүлдѳѳхэеэ байгаа һаа һѳѳл гээшэ (Ц.-Ж. Жимбиев); ахир бишыхан багахан, муухан (маленький, захудалый): Тушаан болоходо, тэрэ эмынь Гуляевтанай ахир бишыхан аптекэдэ байжа байба (Ч. Цыдендамбаев); 2) ѳѳдэгүй, хаанаашье хэрэггүй, муу (никудышный, негодный, жалкий): – Наймаалагша аад, тиигэжэ мэдэхэгүй, яагаа ахир амитамши (Б. Мунгонов); ахир ябадал муу, буруушаалтай, аягүйрхэмѳѳр ябадал (последнее дело, предосудительное, непохвальное поведение): – Гансахан ѳѳрынгѳѳ болон түрэл түхэмэйнгѳѳ тухай бодохо гээшэ ехэл ахир ябадал, – гэжэ нүхэрынь зүбшѳѳбэ (Ч. Цыдендамбаев); 3) хомор, бага, шадалгүй, үгытэй, тулюур (скудный, ущербный, небогатый, несостоятельный): Харин үбһѳѳр ахир айлнууд, малаа халуулаад, тэдэнээ хээрэ гаргана (Ч. Цыдендамбаев); ахир бодолтой (гү, али ухаатай) тулюур ухаатай, дан сэсэн бэшэ, холын бодолгүй (скудоумный): – Табдан, яагаашье ахир бодолтойбши даа, – гэжэ Дулма дуугарба (С. Ангабаев).