АБХУУЛХА

үйлэ ү., идх. залог 1) абахые баадхаха, абахые зүбшѳѳхэ (велеть взять или принять): Үни сагһаа хойшо хонишод тээгэлжэ, голоһон хурьгыень абхуулжа ябаһан юумэл даа (Ж. Балданжабон); далга абхуулха шаж. орон нютагай эзэдһээ хайра гуйха (просить милость у хозяев местности): …далга абхуулаад, олон боложо, үнэржэһэн айл захаһаа абаһаар ха юм (Х. Намсараев); зураг (гү, али фото-зураг, дүрѳѳ) абхуулха дүрэеэ буулгуулха (сниматься, фотографироваться): Нүгѳѳдэ зурагтань Комдив Балдынов дайнда ябаһан нүхэдѳѳрѳѳ … тэбэрилдэн абхууланхай (Ц.-Ж. Жимбиев); Һургуулиингаа фотолабораториһоо «Зенит» гэжэ аппарат абажа, тэдэнэр класс соогоо фото-зурагаа абхуулбад (С. Цырендоржиев); Нүхэдүүд, түүхэтэ памятнигай хажууда дүрѳѳ абхуулаябди (Г.-Д. Дамбаев); 2) худалдан абажа ѳѳрын болгохые баадхаха, худалдан абахые зүбшѳѳрхэ (велеть купить): Плати, туфли абхуулха, … мүнгэтэй болохо болоhон Үдбэлмаа … эсэгэ тээшээ уриханаар харан, эдеэлнэ (Г.-Д. Дамбаев); Наһатай болоһон намайе хүндэлжэ, … хүнүүд бидэндэ очередьгүйгѳѳр хилээмэ абхуулба ха юм (Ж. Тумунов); 3) тайруулха, хайшалуулха, хиргуулха (быть остриженным, постригаться): Нооhоёо абхуулжа, шараа нюсэгэн, араг яhан шэнги болошоhон хонид хадын ташалангаар таран бэлшэжэ эхилбэ (Г.-Д. Дамбаев); үһэеэ абхуулха үһэеэ тайруулха, богони болгохо (постричь волосы): Тэдэнэр бэе бэедээ адлинууд, бүгэдѳѳрэн үһэеэ абхууланхай (Ц.-Ж. Жимбиев); һахалаа абхуулха һахалаа хиргуулха (состричь усы или бороду): Майор Толстов һахалаа абхуулһан, үһэеэ заһуулһан, хараха янзада эсэһэн тэбдэһэн хэбэртэй байба (Ж. Тумунов); 4) абтаха, ходо татуулха, хобхорхо (быть снятым, удалённым): Баазын ута гонзогор сонхонууд һула, шэлтэй рамануудаа абхууланхай, миил хонхойлдожо, харлажа байба (Б. Мунгонов); гландаяа абхуулха гландаяа отолжо гаргуулха (удалять гланды): Ангина хэды дахин һэдэржэ зобоогоод, гландаяа абхуулха баатай болоо һэн (С. Цырендоржиев); 5) гэрлүүлхэ, һамга хэжэ аба гэхэ (велеть жениться): Шаралдайн тэнэг басагые намда абхуулха гэхэеэ эшэхэеэ яагаабта! (Д. Батожабай); ◊ бэеэ дээгүүр абхуулха бэеэ дээгүүр тоолохо (считать себя лучше всех): Бэеэ дээгүүр абхуулна гүш, али ёһын тэдыдэ ёһорхоно гүш? (С. Цырендоржиев).