АБАЛСАХА I

үйлэ ү., хамтадх. залог 1) хэн нэгэнтэй ямар нэгэн юумэ абаха, хамта абаха, хэн нэгэндэ туһалха, ямар нэгэн юумэ абаха ябадалдань хамһалсаха (брать, получать вместе с кем-л., помогать, участвовать в каком-л. деле): Баяр хүндэлэлэй сайлалганда хэрэглэгдэдэг бэшэшье юумэнүүдые абалсаба (Ч. Цыдендамбаев); хурьга абалсаха хурьга абаха ябадалда хамһалсаха (помогать в приёме ягнят): Тэдэмнай хони харалсажа, хурьга абалсажа, шэнэ ажалдаа дадажа, яһала бараг һайнаар хүдэлжэ байнад ха (Б. Мунгонов); 2) эзэмдэлсэхэ, дайлан эзэлэлсэхэ (захватить, завоевать с кем-л.): Хэрэм-хотонуудые абалсаа: Познань, Кюстрин (Буряад Yнэнһѳѳ); 3) юушьеб бэе бэедээ үгэлсэхэ, бэе бэеһээн абаха, мэдээ үгэлсэхэ (передавать что.-л. друг другу): …бэе бэеһээ холо ошонгүй, абяагаа абалсажа ябаха хэрэгтэй (Б. Мунгонов); үгэеэ абалсаха а) тангариглалсаха, бэе бэедээ үгэ үгэлсэхэ (брать друг с друга слово): Дэжэд Дэлгэр хоёр тиихэдэ үгэеэ абалсаа һэн (В. Гармаев); б) хэлсэхэ, болзолдохо (условиться): Тиихэдэ хойто жэл хоюулан нэгэ институдта суг һурахабди гэжэ үгэеэ абалсаһан байгаа (Ц.-Д. Хамаев); ◊ нараа абалсаха үрдилдэжэ, урилдажа, нара буляалдаха (состязаться, кто сумеет перебежать дорогу другому); 4) яряан. үбгэ һамган бололсохо (пожениться): Хэрбээ та хоёр үнэхѳѳрѳѳ ёһотойгоор нүхэсэдэг һаа, абалсахатнай холо бэшэ ха юм, танай дуран (З. Гомбожабай); 5) харууһалха, хаража байха (присматривать за детьми, внуками): Тэрэ тэндэ хүрьгэ басаганайдаа байха, бишыхан ашанараа абалсаха, гэртэхи газаахииень хэлсэхэ юм ааб даа (Ц.-Ж. Жимбиев).