НЮДЭТЭ(Й)

(Й) тэмд. н. нюдэ эзэлэгшэ байха (имеющий глаза или зрение): Бүхы бэеынь бүрхѳѳн, ногоон хүбхэн ургашоод, ямаршьеб дэгэл үмдэһэндэл, шулууниинь нюдэтэй, аматай, шэхэтэй юумэдэл адляар харагдана (Ц.-Ж. Жимбиев); Хүрѳѳл гээшэ! Нюдэтэ амитанда харагдаагүйшнил болоо (Ф. Цыденжапов); муу нюдэтэй а) хараха муутай, нюдѳѳр муу (имеющий плохое зрение); б) шэлж. хоротой нюдэтэй, хүлһѳѳдэг (с дурным глазом); һайн нюдэтэй а) харахадаа һайн, хурса, хёрхо (с хорошим зрением); б) шэлж. урагшатай нюдэтэй (с хорошим, т.е. благожелательным глазом): Һайн нюдэтэй хүниие хараа һаа, тэрэнииень түнхижэабаха хүн гэжэ Бабуудай анха түрүүн уулзахадаа таагаа һэн (Д. Эрдынеев); хурса нюдэтэй харахада hайн (с хорошим зрением): Хурса нюдэтэй булгаханууд бүтүү ногоон набша намаа соо хоргодоод, ѳѳһэдыень эли тодоор хаража, һахал руугаа мэхэтэйхэнээр энеэбхилэлдэн һууна ёһотой (Б. Мунгонов); дүрбэн нюдэтэй а) нюдэн дээрээ хоёр шара түхэреэн толботой – нохой тухай (с жёлтыми точками над глазами – о собаке): Томо хара бэетэй, духадаа хоёр шара толботой – дүрбэн нюдэтэй, бүдүүн хүзүүтэй, сахаригтаһан һүүлтэй, ёһотойл буряад үүлтэрэй хоройшо нохой юм (С. Цырендоржиев); б) шэлж., шог., доромж. нюдэндѳѳ шэлтэй хүн (очкастый, в очках).