НЮДЭГҮЙ

тэмд. н. 1) һохор, балай, харахагүй (слепой): Цэрэгмаа даб гэжэ дээрэнь ерэхэдээ, шэхэ нюдэгүй Номгоноо хараад, тархинь эрьехэдэл гээд, зүрхэеэ баряад доошоо һуушаба (Ц.-Д. Хамаев); Нюдэтэй хүнэй үдэр бэдэрээд олоогүй юумые нюдэгүй хүн һүни тэмтэрээд олобо (Оньһ. ү.); Хэлэгүй байгаад, хэлэдэг / Нюдэгүй байгаад, мэдэдэг (таабари, радио); хоёр нюдэгүй таг hохор, юушье харадаггүй (слепой, безглазый): Хоёр нюдэгүй хадань Тобшойе баһажа, Мархансай ондоо арһа эльгээжэшье болоо бэзэ даа (Ч. Цыдендамбаев); үрѳѳһэн нюдэгүй нэгэ нюдэтэй (одноглазый): Тиихэдэнь тэрэ хүн: – Би үрѳѳһэн нюдэгүй хүмби, намайе хүлииш! – гэбэ (Арадай онтохонһоо); 2) юумэ ажагладаггүй, танидаггүй, муу (ненаблюдательный, незаметливый); малда нюдэгүй мал танидаггүй, малда муу. Малда бэрхэ хүн миин ябатараа, замдань ямар мал дайралдааб гэжэ тодорхойгоор хэлэхэ; малда нюдэгүй хүн тэрээниие мүргѳѳшье һаа, ямар мал һэн бэ гэжэ хэлэхэгүй Л. Шагдаров (не запоминающий скот); 2. наречи, шангадх., түнх. олон, айхабтар олон, ехэ олон (очень много, масса); нюдэгүй олон үй түмэн, исалма – илааһа, батагана тухай (тьма, туча – о мошке); нюдэ нюургүй алибаа юумэ тоонгүй, хамаагүйгѳѳр, угаа тон (напрочь, без разбора, очень).