НЮДАРГА

юум. н. 1) бажуулдаһан хургануудтай гарай сарбууһаа доошонхи хуби (кулак): Түрүүлэгшэ түр зуура абяагүйхэн доошоо харан һуутараа, нюдаргаяа амандаа асаран, хоолойгоо заһасагаагаад, толгойгоо һэгсэрэн, миһэд гэбэ (С. Цырендоржиев); нюдаргаа зангидаха табан хургаяа шанга адхаха, монсойлгон бажууха (сжимать кулаки): Минжур ямар һарын хэды үдэртэйе саг үргэлжэ мартадаг аад, нюдаргаа зангидажа, зүүн гарайнгаа үенүүдые тоолобо (Ж. Тумунов); нюдаргаа задалха адхаатай хургануудаа тэниилгэхэ (разжимать кулак или кулаки); нюдаргаараа занаха нюдаргаа hэжэрэн hүрдѳѳхэ (грозить кулаком): – Үгы бол, намһаа һайтай юумэ үзэхэгүйт! – гэжэ Байвал хүбүүдэй хойноһоо нюдаргаараа занан хашхарба (Д.-Д. Дугаров); нюдарга далайха ёборхо гээд шанга адхаһан табан хургаяа дээшэнь үргэхэ (замахнуться кулаком): Золто тэсээгүй, бүхы бэень шэшэрэн һалганажа, нюдаргаа далайһаар ойронь ошобо (М. Осодоев); ◊ ута (гү, али хүхэ) нюдарга наншалдааша (драчун); мухар нюдарга мунинха, тоолхогүй (бездумный, беспардонный); мухар нюдаргаараа бухын хамар нүхэлхэ нюдэ нюургүй ѳѳрынгѳѳ хэрэг бүтээхын тула ябаха (≈ лезть из кожи вон); нюдаргын санха гаргаха наншалдаад абаха, гарайнгаа зохолоо гаргаха (драться): – Нюдаргынгаа санха гаргаба гүт? – гэжэ Ута Тогоон шангаар ооглон… (Ж. Балданжабон); нюдарга эдихэ сохюулха, наншуулха (≈ получить тумака): – Би энэ абыеш hайн мэдэхэб даа! Бүхы наhан соогоо энээнhээш нюдарга эдеэ ха юмбиб! (Ц. Галанов); нюдарга эдюулжэрхихэ ёборжорхихо, сохожорхихо (ударить кулаком): – Парфёнов ошоод, энэ Николаевай наhандаа мартахаар бэшээр ама уруунь нэгэ hайн гэдэг нюдарга эдюулжэрхи даа (Г. Цыденжапов); 2) буряад дэгэлэй хамсын үзүүртэ залгагдаһан, һэхэгдээд байһан туруун. Туруунай нюур талые хурьганай гү, али шэлүүhэнэй, халюунай гү, али үнэгэнэй арhаар хэдэг байгаа; тэрэнэй гоё, нюур талань нюдарга, ара талань туруун гэжэ нэрэтэй юм Л. Линховоин (обшлаг рукава): халюун нюдаргатай хурьган дотортой дэгэл.