НЭЭГДЭХЭ

үйлэ ү., хүлеэгд. залог 1) хаалтатай юумэнэй онгойхо, сэлигдэхэ (открываться): Энэ үедэ үүдэн нээгдэжэ, Дамбуугай хүгшэн ехэл хүнгэнѳѳр орожо ерэбэ (С. Ангабаев); Сонхо үргэнѳѳр нээгдэжэ, хэнэйшьеб хүсэтэй гарнууд хүбүүе татан үргэжэ, гэртэ оруулжархиба (В. Гармаев); Тэрэнэй нюдэниинь нэгэ уйтаржа, нэгэ нээгдэжэ байгаа һэн (Д. Батожабай); хүшэгэ нээгдэхэ хүшэгын хоёр хажуу тээшээ гү, али дээшээ болгогдохо (открываться – о занавесе): Шара хүбѳѳтэй ехэ хүрин хүшэгэ, тумархуу аалиханаар һэхэгдэн, нээгдэбэ (Ч. Цыдендамбаев); 2) бии болгогдохо, байгуулагдаха, үүдэеэ сэлихэ (появляться, основываться): Нютагтамнай Сада ахайн үндэр сагаан байшан соо һургуули нээгдэнхэй (Ц.-Ж. Жимбиев); 3) ямар нэгэ газарай хүдэлжэ эхилхэ (начинать работать): Тиихэдэнь алаабхинууд һая нээгдэжэ, эндэ тэндэһээ тулюур дорой гуйраншад сугларжа, альгаяа тодон эхилжэ байба (Б. Санжин, Б. Дандарон); 4) харагдажа эхилхэ, нюдэнэй хараада орохо (становиться видимым, представать взгляду): Эгээл үүр хираанаар тэрьедэгшэдэй ойтой дабаа дабахадань, урдань үргэн хүнды нээгдэбэ (Б. Санжин, Б. Дандарон); 5) эхилхэ (начинаться): Энэ үдэр Аюуша үбгэнэй гэртэ эндэхи нютагай үргэн арад зоной хамтын суглаан нээгдэбэ (Х. Намсараев); Буряад ороной Загарайн Эрхирэг нютагта 1821 ондо түрэһэн Ринчен Номтоевой намтар болон тэрэнэй гол зохёолнуудаар тус ном нээгдэнэ (Б.-М. Жигжитов); 6) эли болохо, мэдэгдэхэ, танигдаха (открываться, раскрываться): – Мангаазинда тонуул орожо, муухай юумэн болоо. Үсэгэлдэр лэ нээгдээ, – гэжэ Уканчин үбгэн нёлбобо (С. Цырендоржиев); Хүүхэнэй сэдьхэл нээгдээгүй һаа, / Хүбүүн жаргалаа олохогүй (Ц.-Д. Дондокова).