НААГУУР

1. дах. ү. 1) юумэнэй энэ талаар, наада талаар, наада тээ, наада тээгүүр (по эту сторону, на этой стороне): Балдан түлеэгээ оруулаад, галаа залираажа, пеэшэнээ хаагаад, һамганайнгаа наагуур хэбтээ һэн (Б.-Б. Намсарайн); намһаа наагуур, наранһаа саагуур намда хабаагүй, намгүйгѳѳр, юушье мэдэхэгүйб (моя хата с краю, ничего не знаю; это меня не касается, не моё дело): Гэбэшье Бадан байн байн гүрэн түрын хэрэгтэ хайхарамжагүй боложо, намһаа саагуур, наранһаа наагуур гэдэг болонхой (Б. Санжин, Б. Дандарон); 2) абан, алдан (чуть не…, почти): Һанги набта болотороо уһаяа шабхажархиһан бараан хара үүлэд модоной орой дайрахаһаа наагуур зүүн урда зүг руу һолжоржо эхилбэд (С. Цырендоржиев); мэдээ табихаһаа наагуур яаха аргагүй үлэмжэ, ушар нажаргүй (до умопомрачения): Илангаяа залуу үетэн ухаа мэдээ табихаһаа наагуур концерт хараха аргаяа бэдэрээ (С. Цырендоржиев); унтаха нойроо, эдихэ хоолоо мартахаһаа наагуур хүдэлхэ унтангүй, эдеэлэнгүй шахуу хүдэлхэ, һалирха (работать, почти забывая о сне и пище); хүлдэ мүргэхэһѳѳ наагуур болохо хүлдэ мүргэхэһѳѳ абан болохо, доро унаха (чуть не в ноги кланяться); 2. наречи 1) дүтэ, дүтүүр, холо бэшэ, саана бэшэ (по этой стороне, ближе, поближе кого-л., чего-л.): Суглаанда ерэгшэдые наагуур һуухыень суглаанай түрүүлэгшэ баадхаба; бүри наагуур бүри дүтүүр (ещё ближе): Бүри наагуур харахада, шэнэхэн ногоон зүлгэ дээрэ сахилза һалбараад, доболиг хуурай газар үргэлжэдѳѳ хүхэрэн намжаарна (Б. Мунгонов); наагуур саагуур холо ойро, энээгүүр тэрээгүүр (то близко, то дальше; то там, то тут): Тиигээд лэ тэдэнэр түлхюулэн татуулан, наагуур саагуур набтагашалдан, унан бодон носолдонод (Ц.-Ж. Жимбиев); 2) шэлж. халта-мүлтэ, халиргайгаар, гүнзэгы бэшээр (слегка, поверхностно): Ши энээн тухай наагуур бодожо байнаш; 3) шэлж. ёһын тэдыдэ, ёһо түшүүлэн, миин, шүдэнэй сагаанаар (внешне, для виду, не искренне): Тиигэхэ бүринь Намжалшье халажа, миин, наагуур бэшэ, харин бүдүүн хүнѳѳр мэтэ үнэнхэ зүрхэнһѳѳ тэрээнтэй тоосолдохо дуратай болонхой (К. Цыденов); 4) ухаагүйгѳѳр, тоолхогүйгѳѳр (глупо, неумно); наагуур юумэ хэлэхэ а) ёһын тэдыдэ дуугарха (говорить что-л. для виду или не от души); б) юунэйшье тоолхогүй юумэ хэлэхэ (говорить что-л. несуразное, неумное); ○ саагуур гэжэ үгэтэй парн. хэрэгл.; 3. тэмд. н. 1) халиргай, гүнзэгы бэшэ (поверхностный); наагуур һанаатай томоогүй (поверхностный, несерьёзный); 2) ёһо түшүүлһэн, хуурмаг, худалаар нээрээ (внешний, показной); наагуур хүхисэгѳѳлгэ хуурмаг хүхисэгѳѳлгэ (наигранная весёлость); наагуур гайхасагаалга худалаар гайхасагаалга (ложная или показная скромность).