МҮРТЭ(Й)

(й) 1. тэмд. н. тааруу, таарамжатай, зохид, болохотой, ойлгомжотой, олигтой (подходящий, путный, толковый): – Сэхынь хэлэхэдэ, манай Улаан-Үдэдэ мүртэй ресторан үгы гээшэ, Бизьяа Заятуевич (С. Цырендоржиев); мүртэй һайн ѳѳдэтэй, тоолхотой (путный, толковый): – Юрэдѳѳ, энэ машина-хашиныень мүртэй һайн зѳѳри гэжэ һанагшагүйб (М. Осодоев); мүртэй юумэ хэхэгүй олигтой юумэ хэхэгүй (ничего путного не делать): Эртэ үглѳѳнһѳѳ эндэ мүртэй юумэ хээгүй гэжэ сухалдан, энэ бэеэрээ тэрээнһээшье олые табиха һанаатай бухаллана (Ц.-Ж. Жимбиев); мүртэй хүн ѳѳдэтэй, һайн, бараг хүн (толковый человек): Ши буу барихам гээ юм һаа, нэн түрүүн ѳѳрѳѳ мүртэй хүн боло, зай гү? (С. Доржиев); мүртэй бодол зохид, олигтой бодол (путные мысли): Хүнтэй ябахада ямар мүртэй бодол толгойдо орохо, ямар олзо нюдэндэ харагдаха юм! (З. Гомбожабай); мүртэ мүргүй болохотой болохогүй, элдэбын, элдэб эсын (всякий, к месту и не к месту): Гэртэ торгон дэгэлтэй аржагар баржагар алта мүнгэн медальтай үбгэд, ноёд … мүртэ мүргүй юумэ хѳѳрэлдэжэ, ехэл хүхюу, эльгэ хаталдан, баян ноёноо һайрхалдан һуунад (Х. Намсараев); 2. наречи ойлгосотойгоор, зохидоор, ёһоор, һайнаар, тоолхотойгоор (толком, как следует, толково): Норжимо «Огонёк» журнал нээгээд, бэшээтэй зүйлнүүдыень мүртэй анхараншьегүй, юрэл дээгүүрнь нюдѳѳ гүйлгѳѳд гараба (А. Жамбалдоржиев); мүртэй хэлэхэ ойлгосотойгоор хэлэхэ (говорить с толком); мүртэй (һайнаар) ябаха зохидоор ябаха (вести себя как следует): Мүртэй һайнаар ябаа һаа, эдэ гурбан үбгэдтэй зэргэлжэ һуугаад, ямаршьегүй хүхилдэжэ байха һааб даа (М. Осодоев).