ЗҮДЭРҮҮ

тэмд. н. 1) эсэһэн, тулиһан (усталый, изнурённый): Түрүүлэгшэ һамгадай зүдэрүү нюур шарайнуудые нэгэ хэды адаглан хаража байтараа, тэдэниие үнэн зүрхэнһѳѳ хайрлаһан мэдэрэлдэ эзэлүүдгүй абтаба (Ц.-Ж. Жимбиев); зүдэрүү эсэнги тулиһан, шарай муутай (изнурённый, усталый): Тиигэбэшье тэрэ үбгэжѳѳлэй зүдэрүү эсэнги шарай Золтын нюдэндэ тон элеэр үзэгдэхэдэл болоод, гэнтэ иишэ хүрэжэ ерэнэ аа гү гэжэ дотороо һэмээхэн хүлеэгээдшье туршаа (М. Осодоев); 2) муухай, үзэмжэгүй, бирагүйхэн (грязный, невзрачный, неухоженный): Анхан хада малай байһан аад, мүнѳѳ болоходо хэрэгээ болижо, задаржа эхилһэн газаахи хорёо, буусань энэ гэрые бүрил дарамта, зүдэрүү түхэлтэй болгодог (К. Цыденов); зүдэрүү муухай обор муухай, үзэмжэгүй (грязный, невзрачный): Үнеэдэй олонхинь шабааһа шэшэһэндээ зууралдашанхай, зүдэрүү муухай ябанад (Ц.-Ж. Жимбиев); 3) тураһан, нардаһан, габииһан (исхудавший, измождённый): Нюурнуудынь сурхигар зүдэрүү, нюдэдынь доогуураа хүхэржэ хонхойлдошонхой, уруу духа юумэд зогсобод (Ц.-Д. Хамаев); зүдэрүү туранхай нардаһан, габииһан (измождённый): Дагбын хашаагайнгаа үүдэндэ ерэхэдэнь, буу бариһан солдадууд үһэ һахал ургаһан зүдэрүү туранхай хоёр эрэ хүнүүдые туужа ябаба (Ц. Шагжин); 4) хии бараатай, харалган, шэмэрүүн (ненастный, холодный): Мүн буруулган сагай түрүүшын хии бараан, үүлээр татаатай үдэрнүүдшье хагсуу хүйтэн, дууһашагүй зүдэрүү үһээ бороотоёо үнгэрэнхэй (К. Цыденов); зүдэрүү хүйтэн шэмэрүүн, дулаан бэшэ (холодный): Декабриин һүүл болотор саһан мүртэй оронгүй, газар хахара гантатараа хүрѳѳд, зүдэрүү хүйтэн, хаһагүй байба (Б. Санжин).