ЖЭЖЭ

тэмд. н. бага, заахан, бишыхан (маленький, крохотный, мелкий): Иимэ томо арьяатаниие иимэ жэжэ шабаар иимэ холоһоо буудажа байха гэжэ юун гээшэб! (С. Доржиев); Жэн торгон захагүй, жэжэ шүрэ нүхэгүй (таабари, тэнгэри, мүшэд); жэжэ божо(хон) (гү, али бужа, жожо, жужа, гожо, һажа) юумэн тоомоор бэшэ юумэн, хэрэггүй юумэн (мелочь): Юрын үдэрнүүдэй жэжэ божо хэрэгүүдтэ тархяа эрьеэд, мал шэнги эдихэ уухаяа мэдээд ябажа ябаа бэшэб (Ц.-Д. Хамаев); Жэшээнь, жэжэ божохон муу юумэнэй болошоо һаань, саашань зар тунхаг болгонгүй, иишэнь шиидхээд дүүргэдэг (Б. Мунгонов); – Жэжэ бужа юумэндэ һанаагаа бү зобогты, энээнһээшье доро юумэн болодог юм (С. Цырендоржиев); жэжэ болгохо хэршэжэ, буталжа, хэмжээгээр бага болгохо (измельчать): Үлэһэн яһыень жэжэ болгоод, шүлэндэ хэнэ (В. Гармаев); жэжэ мал бага эбэртэ мал, хонид ямаад (мелкий рогатый скот): Хүгшѳѳдэй мүнѳѳ зундаа эндээ жэжэ малаа хаагаа, ѳѳрынгѳѳ хүршэ айлнуудай арһануудые талхяа, хэдэн жэл соо сугларһан хохир шэбхыень зѳѳжэ байгаа юм (Ц.-Ж. Жимбиев); жэжэ (гү, али бага) үзэг а) бэшэгэй мүрэй болон үгын дунда бэшэгдэһэн жиирэй үзэг, томо үзэгынь мэдүүлэлэй эхиндэ, мүн тусхайта нэрэнүүдэй эхиндэ бэшэгдэдэг (строчная буква); б) бага, һайнаар харагдахагүй үзэг (мелкая буква): Шарлашаһан, мүн зарим газараараа хара толботой болошоһон газетын жэжэ үзэгүүдые харанхы таһаг соо хаража ядахадаа, онигорхон сонходо ошобо (Д. Батожабай); жэжэ наймаашад элдэб эсын бутархай хоол, бараа худалдагшад (мелкие торговцы): Халуун халааша, бүүлхэ худалдадаг жэжэ наймаашад, ооһортой корзинануудаа урдаа тэбэринхэй, иишэ тиишээ шамданад (Ч. Цыдендамбаев); жэжэ бараан наймаанай бутархай бараан (розничные товары); жэжэ дуун ехэнхидээ шогтой ёгтой богонихон дуун (песенка, частушка); жэжэ зан элдэб эсын тоомоор бэшэ юумэндэ анхаралаа хандуулдаг, торожо унадаг хүнэй абари зан (мелочный характер): …иимэ хэрэггүй жэжэ зан гаргажа, уурлан байһандань баһа урмаа хухаржа, бодолгото болон һуутараа, ѳѳрѳѳ мэдэнгүй, һанаа алдажа хэлэнэ… (Ц. Дон); жэжэ асуудал ехэ шухала бэшэ асуудал, ѳѳһэдынгѳѳ шадалаар шиидхэхээр ассудал (небольшой вопрос): Иимэ жэжэ асуудал эндээ шиидхэнэ аабзабди (Б. Мунгонов); жэжэ хүн а) бэеэр бага хүн (человек не крупного телосложения): – Лильпүүд гээшэтнай, Һарюута баабай, жаахан жэжэ бэетэй хүнүүд юм, – гэжэ Эрдэни ара гэдэргээ эрьен дуугарна (С. Доржиев); б) һула зоригтой, охор бодолтой хүн (слабохарактерный человек): Колхозые толгойлжо ябаһан хүнэй ааша бэшэл даа энэш, жэжэ хүнэй ааша, тиигэжэ ойлго! (Д. Эрдынеев); жэжэ улаан эшэргэнэ а) хүнэй арһан дээрэ олоороо гарадаг улаан яранууд (мелкая красная сыпь); б) бэе халууруулдаг, арһан дээгүүр улаа эреэн ярануудай бии болодог халдабарита үбшэн, улаан сэсэг (корь); ○ бутархай гэжэ үгэтэй парн. хэрэгл.