ДУРАТА(Й)

(й) 1. тэмд. н. 1) абьяастай, оролдосотой, оросотой (любящий что-л., -любивый): Дуу хүгжэмдэ, үльгэр түүхэдэ туйлай ехэ дуратай ябааб (Ц. Шагжин); эрхэ сүлѳѳдэ дуратай ямаршье хаалта хашалтатай эбсэшэгүй (свободолюбивый); засагта дуратай ноёрхуу, захиргааша (властолюбивый, властный): Тэндэхи нэгэдэхи секретариинь булай шэрүүн, засагта дуратай хүн байгаа гэлсэгшэ (Ц. Цырендоржиев); үргэ аманда дуратай шашаг, олон үгэтэй (словоохотливый, болтливый): Үргэ аманда дуратай, үлүү булуу юумэндэ хүртэхэ хүсэлтэйл хаш (Б. Санжин, Б. Дандарон); дурата(й) дурагүй эрмэлзэлгүйгѳѳр, урагша абангүйгѳѳр, арай-ёохон гэжэ (нехотя, с неохотой): Гээгдэһэн хүнүүд нэгэ-хоёроороо дурата дурагүй үргэжэл байна (Ц. Дон); Уруугаа хаража һууһан хүбүүн дуратай дурагүй, хүжүүнээр, нюдѳѳ үргѳѳгүй зандаа бодожо, абяагүй зогсобо (К. Цыденов); 2) инагай мэдэрэлтэй (любящий кого-л., влюблённый): Шамда дуратай байһан байбаб гэнэл даа, урдынхиһаа тон ондоогоор ажаһуухабди гэнэ (Д. Эрдынеев); 3) дура татаһан, дура сэдьхэл буляаhан (любимый, внушающий чувство любви): Намда инаг дуран байгаа, дуратай басагамниш байгаа, нютагайм басаган, һаалиша хүүхэн, илдамналгай басаган (З. Гомбожабай); дуратай хүн а) инагай сэдьхэл түрүүлһэн хүн (любимый человек): Дуратай хүндѳѳ гараашье һаа, амаа ангайса энеэжэ маһаржа ябабал, хэлэшэгүй эшхэбтэр гэжэ тоологдодог байгаа (Д. Батожабай); б) ямар нэгэн юумэндэ дуратай, сэдьхэлээ абтанги хүн (любитель): Намайе дуу хүгжэмдэ голгүй дуратай хүн гэжэ мэдэнэ ха юмши… (Ч. Цыдендамбаев); Нэгэдэхеэр, ши бэлэн юумэндэ дуратай хүн байнаш (Б. Мунгонов); 4) һанаанда тааруу, бусадhаа дээрэ гэжэ шэлэгдэhэн (излюбленный, предпочитаемый другим): Ерэхэдэшни шинии дуратай алирһанай морс бэлдээд, омолиин шүлэ шанаад байхаб (С. Цырендоржиев); дуратай дуушан (любимый певец, любимый исполнитель): Зарим харагшад тайзан дээрэ гаража, дуратай дуушадтаа баглаа сэсэгүүдые бэлэглэбэ (Д. Раднабазарова); 4) һанаанда таараһан, таатай, хэрэгтэй (любой, нужный, желательный): – Дуратай мориёо барижа һургахадашни болохо… (Ц.-Ж. Жимбиев); Дуратай тээшээ ошохо, дуратай газартаа байрлаха, дуратай ажалдаа ябаха (Б. Мунгонов); дуратай сагтаа ѳѳртэнь таатай сагта, ѳѳрынь тодорхойлһон сагта (в любое время): Дуратай сагтаа, дуратай газартаа бороо оруулдаг болохо зомди гэжэ энэ Володя хѳѳрэнэ (Б. Мунгонов); (арбан зүгэй али) дуратай тээшээ ябахадатнай болохо алишье тээшээ ябахадатнай (юушье хэхэдэтнай) болохо гэһэн удхатай (идти, куда душа пожелает; ≈ скатертью дорога): …Хүбүүдни дууһан мүр мүрѳѳ хараад, дуратай тээшээ зайшаһан байба (Ц.-Д. Хамаев); Дуратай тээшээ ошохо, дуратай газартаа байрлаха, дуратай ажалдаа ябаха (Б. Мунгонов).