ГЭРГЭ(Н)

(Н) 1. юум. н. 1) һамган (жена): Эхэ гэргэн хоёртоо зантагар толгойгоо шэрэжэ асарһаниинь хүрѳѳ юм бэшэ гү, юрэдѳѳ? (Н. Очиров); Гэргээрээ ноё хэгшэ – эрэ бэшэ, гэдэһээрээ эзэн хэгшэ – хүн бэшэ (Оньһ. ү.); гэргэ бүлэ айл, бүлэ (семья): Базартан гэргэ бүлѳѳрѳѳ ара үбэрѳѳр шэбэнэхэ газартань шэбэнэжэ… (Х. Намсараев); гэргэ болгохо һамган болгохо (женить на себе): Хүсэ харуулжа, баалажа дуратай басагаяа хүн урдань лэ гэртээ асардаг, гэргэн болгодог һэн ааб даа (Д. Эрдынеев); гэргэн болохо хадамда гараха (выходить замуж): – Гэргэн боложо, туйба зүүһэн тэрэ Должодтнай ѳѳрѳѳ хэлэнэ бэзэ, – гэжэ нялууханаар дуугарна (Х. Намсараев); 2) хайх. һамган, эхэнэр (баба): Теэд һамга абахадамни, үхибүүемни үргэхэ, хараха дуратай гэргэн дайралдаха һэн гү, али үгы гү? (Б. Мунгонов); Гэрэй һайхан хойноо, гэргэнэй һайхан урдаа (Оньһ. ү.); гэргэд һамгад һамгадууд, эхэнэрнүүд (женщины, бабы): …нэрэ түрѳѳ хухарбаб, баһуулбаб, гэртэ газаагуур гэргэд һамгадай шог зугаа болобоб… (Х. Намсараев); гэргэн басаган гэртээ хүгшэрһэн басаган (старая дева): Юуб гэхэдэ, аяар гуша хүрэтэрѳѳ хадамда гараагүй,«гэргэн басаган » тоотой ябана ха юм (Б. Санжин, Б. Дандарон); 2. элирх. үүргээр хэрэгл. һамганай (женский); гэргэн дэгэл һамган дэгэл, хадамтай эхэнэрэй үмдэдэг тусхай хэлбэритэйгээр эсхэн оёһон гадар хубсаһан (шуба замужней женщины): Хуумаан Гомбошье хахархай гэргэн дэгэл дээгүүр хара дээһэн уялаа бүһэлѳѳд… (Х. Намсараев).