ГЭНЖЭ

юум. н. 1) түмэр гарьхануудые нэгыень нүгѳѳдэдэнь оруулан үлхэжэ бүтээһэн түмэр ооһор (цепь): Урбалдаһан онгосын хоншоорто тамаржа ошоод, уһа руу һанжаһан ута түмэр гэнжэ оложо, катерай хоншоорто һууһан Жаргалда һарбайба (Б. Мунгонов); гэнжэ ооһор (цепь, цепочка): Сарбуудань гар ташуур үлгѳѳтэй, гимнастеркынь хармаанһаа часын мүнгэн гэнжэ ооһор һанжана (С. Цырендоржиев); ◊ гэнжэhээ мултарhан (гү, али алдуурhан) юумэдэл дашхон зантай, жолоогүй, бариха аргагүй (≈ как с цепи сорвался): Гэнжэhээ мултарhан юумэдэл, ходо газаашаа тэгүүлжэ байдаг болошогдоо (Ш.-С. Бадлуев); 2) гэмтэнэй хүл гартань зүүлгэдэг түмэрѳѳр хэһэн шүдэр (кандалы): Түрмын хүниие тэрэ гэртээ хоргодуулхаяа огтолон арсабашье, таниха нүхэрэйнгѳѳ гар хүлэй гэнжэ ойро зуурахан саг соо мулталжа үгэһэн юм (Д. Батожабай); 3) шэлж. мэдэлдэ оролго (зависимость, оковы): Крепостной байдалай гэнжэһээ мултаржа абаал һаань, ажалша бэрхэ эдэнэртэ, Паромон Елизавета хоёрто, тохомой зэргэхэн гү, али үшѳѳшье бишыхан газар хэрэгтэйл (Ч. Цыдендамбаев); 4) тех. холбогдоһон хубинуудһаа бүридэһэн мѳѳрэй орондо хэрэглэгдэдэг оньһон (гусеница, гусеницы): Трактор гэнжэнүүдээ наяруулан тогтоод, кабина сооһоонь Буда дархайһаар буужа ерэбэ (А. Ангархаев); ○ шүдэр гэжэ үгэтэй парн. хэрэгл.