БҮГЛЭХЭ

үйлэ ү. 1) таглаха, хааха, хабхаглаха, бүтүүлхэ (затыкать, закупоривать, покрывать): Иимэ үндэртэ байhан нүхэ юундэ шулуугаар бүглѳѳ юм (Г.-Д. Дамбаев); ама бүглэхэ а) ямар нэгэ юумэ шэхэжэ ама таглаха (затыкать рот): Энэ үедэ модоной саанаһаа Шоно нэгэ хүнѳѳр гаража, Оюунда добтолон амыень бүглэжэ, гар хүлнүүдынь хүлижэ, мэшээг соо хээд, түргэн гаранад (Ц. Шагжин); б) альгаараа ама хааха (прикрывать рот): Толя бузар шангаар энеэжэрхин алдаад, үбгэжѳѳлѳѳ шал дүлии гэжэ мартаһан тула альгаараа бушуухан амаа бүглэбэ (Б. Мунгонов); шэхэеэ бүглэхэ альгаараа гү, али хургаараа шэхэеэ бүтүүлхэ (затыкать уши): Анна Михайловна шэхэеэ бүглэн алдаба (Ч. Цыдендамбаев); 2) юумэ хаяжа дүүргэхэ, бүтүүлхэ (заваливать); 3) халхалха, харанхылха (загораживать, заграждать); нюураа бүглэхэ нюураа хааха (закрывать лицо): Дарима, Ханда, Димид гурбан нюураа бүглэн һугшанад (Ч. Цыдендамбаев); нюдэ бүглэхэ а) харанхылха (закрывать глаза кому-л.); б) нюдэ халхалха, далдалха, мэхэлхэ (≈ втирать очки); 4) далдалха, нюуха (прикрывать): – Улаан мяхаяа бүглэхэ шадалгүй салдаган нюсэгэн аад, хүнэй басага элдэбээр хэлэхэшни дуталдаа бы! (М. Осодоев); ала бүглэхэ хубсалуулха, эд бүд абажа хубсаһа оёхо (одевать кого-л.): Эдэ булгаяа эд бүдѳѳр андалдажа, үри бэеынгээ ала бүглэхэ гэжэ ябаһан хүнби (Б. Санжин, Б. Дандарон); 5) түлэхэ, оруулха, мүнгѳѳр гү, али эд бараагаар гарза бусааха (покрывать, возмещать): Энэ гурбан булгааршни алба татабарииеш анзатайнь бүглэхэеэ абабаб (Б. Санжин, Б. Дандарон).